حوریه احدی
دوره 8، شماره 29 ، تیر 1391، ، صفحه 5-23
چکیده
علیرغم انبوه پژوهش های خارجی انجام شده در زمینه آسیب ویژه زبانی(SLI)، پژوهش های داخلی اندکی در این زمینه انجام شده است. پژوهش های انجام شده در زبان های مختلف نشان می دهد ویژگی های زبانی این افراد در زبان های مختلف متفاوت است و مطالعه این تفاوت ها می تواند راهگشای خوبی برای کشف علت این آسیب باشد. بنابر این انجام ...
بیشتر
علیرغم انبوه پژوهش های خارجی انجام شده در زمینه آسیب ویژه زبانی(SLI)، پژوهش های داخلی اندکی در این زمینه انجام شده است. پژوهش های انجام شده در زبان های مختلف نشان می دهد ویژگی های زبانی این افراد در زبان های مختلف متفاوت است و مطالعه این تفاوت ها می تواند راهگشای خوبی برای کشف علت این آسیب باشد. بنابر این انجام پژوهش در زبان های مختلف ضروری است. در این مقاله ضمن ارائه پیشینه ای از پژوهش های انجام شده، جنبه های مختلف این آسیب بررسی می شود. بررسی این مطالعات نشان می دهد اکثر پژوهش های داخلی در تک زبانه های فارسی زبان انجام شده و در جهت توصیف ویژگی های زبانی این آسیب صورت گرفته است در حالی که قسمت اعظم پژوهش های خارجی از این مرحله گذر کرده و در حال حاضر بیشتر تحقیقات در دو یا چند زبانه ها و در جهت کشف علت این اختلال است.
ازیتا افراشی؛ حمید رضایی
دوره 10، 38-39 ، اسفند 1393، ، صفحه 10-23
چکیده
شفافیت و تیرگی فصل مشترک حوزههای صرف، معنی‌شناسی و نحو است. غالباً زبان‌شناسان در مطالعات خود به شفافیت و تیرگی معنایی و صرفی در واژههای مرکب پرداخته‌اند، اما در این میان، واژههای مشتق و مشتق- مرکب کمتر مورد توجه قرارگرفته است. تا جایی که میتوان گفت در این باره در زبان فارسی مقاله و پژوهشی جامع صورت نگرفته است. انتخاب ...
بیشتر
شفافیت و تیرگی فصل مشترک حوزههای صرف، معنی‌شناسی و نحو است. غالباً زبان‌شناسان در مطالعات خود به شفافیت و تیرگی معنایی و صرفی در واژههای مرکب پرداخته‌اند، اما در این میان، واژههای مشتق و مشتق- مرکب کمتر مورد توجه قرارگرفته است. تا جایی که میتوان گفت در این باره در زبان فارسی مقاله و پژوهشی جامع صورت نگرفته است. انتخاب موضوع این پژوهش نشانگر ضرورت تحقیق در این زمینه است. نگارنده ابتدا واژههای مشتق، مرکب و مشتق- مرکب را از فرهنگ دو جلدی سخن انوری(1382) استخراج کرده است و سپس از کلمات استخراج شده، صد واژه را به طور تصادفی انتخاب و پس از تحلیل و بررسی تکواژهای قاموسی، پیشوند‌ها و پسوندها رابطه معنایی و صرفی بین اجزا آنها را شناسایی کرده است. در این پژوهش، دلایل متعددی برای شفافیت و تیرگی مطرح شده است که عبارتند از مفهوم کانونی، اصل ترکیب‌پذیری معنایی، تجزیه‌پذیر بودن واژه، وجود کلمات قابل‌قیاس، افزایش و کاهش معنایی، رابطه استعاری.
حمیدرضا خوارزمی؛ لاله محمودآبادی
دوره 14، 55-54 ، اسفند 1397، ، صفحه 21-36
چکیده
نگرش انسانهای نخستین به عناصر و پدیدههای اطراف، نظرگاه خاصی بود که همواره منجر به پرستش آنها در قالب ایزدان و الههها شده است و گاهی خشم و خروش طبیعت یا نا‌آرامی و رام بودن طبیعت را به آنها نسبت میدادهاند. نگرش آریاییها، خالی از این دیدگاهها نبود و بعد از جدایی آریاییهای هند و ایرانی از شاخه هند و اروپایی، ...
بیشتر
نگرش انسانهای نخستین به عناصر و پدیدههای اطراف، نظرگاه خاصی بود که همواره منجر به پرستش آنها در قالب ایزدان و الههها شده است و گاهی خشم و خروش طبیعت یا نا‌آرامی و رام بودن طبیعت را به آنها نسبت میدادهاند. نگرش آریاییها، خالی از این دیدگاهها نبود و بعد از جدایی آریاییهای هند و ایرانی از شاخه هند و اروپایی، برخی باورها در اندیشه آنان باقی ماند و برخی نگرشها با تغییراتی روبرو شد. از جمله نگرش‌های خاص آریاییهای ایرانی میتوان به چهار عنصر طبیعت یعنی آتش، آب، هوا و خاک اشاره کرد. تحقیق بر روی برخی از این عناصر در دوره خاص، میتواند نگرشهایی را بیان کند و زمینه را برای مقایسه با اندیشههای قبلی و بعدی این قوم، به وجود آورد؛ بنابراین هدف از این پژوهش بررسی جایگاه چهار عنصر آتش، آب، باد و خاک در اوستا است که با ذکر ویژگی و کاربرد آنها، دلایل اهمیت این عناصر از قدیم تا به امروز بارز و آشکار میشود. منابع مد نظر، متن گاهان، یسنها و یشتها است.
کامیار جولایی؛ مصطفی عاصی
دوره 10، شماره 37 ، شهریور 1393، ، صفحه 21-36
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی استعاره‌های مفهومی جهتی در پیکره‌ای نمونه از زبان فارسی است. در این پژوهش تلاش میشود تا با بهره‌گیری از پایگاه داده‌های زبان فارسی، پیکره‌ای از متون نوشتاری زبان فارسی معاصر که شباهت بیشتری به زبان روزمره سخنوران دارد، نمونه‌گیری و استعاره‌های مفهومی نهفته در آن استخراج گردد. سپس این استعاره‌ها بر ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی استعاره‌های مفهومی جهتی در پیکره‌ای نمونه از زبان فارسی است. در این پژوهش تلاش میشود تا با بهره‌گیری از پایگاه داده‌های زبان فارسی، پیکره‌ای از متون نوشتاری زبان فارسی معاصر که شباهت بیشتری به زبان روزمره سخنوران دارد، نمونه‌گیری و استعاره‌های مفهومی نهفته در آن استخراج گردد. سپس این استعاره‌ها بر اساس طبقه‌بندی لیکاف و جانسون(1980)، در قالب استعاره‌های «ساختاری»، «هستی‌شناختی»، «جهتی» و نیز طبقه‌ای از استعاره‌های مفهومی که لیکاف و ترنر(1989)، تحت عنوان «استعاره‌های تصویری» معرفی کردند، دسته‌بندی میشود. در گام بعدی استعاره‌های جهتی موجود در پیکره استخراج و بسامد هر یک از نامنگاشت‌ها و حوزههای مبدأ تعیین میشود. تلاش بر این است تا پربسامدترین حوزههای مبدأ در طبقه استعاره‌های جهتی تعیین و مشخص شود که فارسی زبانان در این طبقه از استعاره‌ها بیشتر از چه حوزههای مبدأیی برای بیان مفاهیم انتزاعی بهره می‌برند. به عنوان نمونه مفاهیم انتزاعی نظیر کمیت، مواجه شدن و یا تسلط به واسطه جهاتی از فضا و مکان نظیر «بالا و پایین»، «روبرو و پشت» و یا «زیر و رو» درک می‌شوند. در خلال پژوهش، نگارندگان به دلیل بهره‌گیری از پیکره دریافتند که طبقه‌بندی لیکاف و جانسون(1980) از انواع استعاره‌های مفهومی، ملاک دقیقی برای محک یافته‌ها در پژوهش پیکرهمدار نیست و همچنین یافته‌های پیکره‌ای در زبان فارسی در مواردی اصل یکسویگی در نظریه استعاره مفهومی را نقض میکند.
نسرین براتعلی پور؛ هشام فیلی؛ آزاده شاکری
دوره 8، شماره 30 ، مهر 1391، ، صفحه 21-36
چکیده
پیکره‌های موازی یکی از منابع با ارزش در بسیاری از کاربردهای پردازش زبان طبیعی و همچنین بازیابی هوشمند اطلاعات بین‌زبانی است. لازمه استفاده از این پیکره‌ها هم‌ترازی آنها در سطح جمله است، اما جمع‌آوری و یا تولید این پیکره‌ها و همچنین هم‌ترازی آنها بسیار پرهزینه است. با توجه به گستردگی و قابلیت دسترسی رایگان صفحات وب دوزبانه، جمع‌آوری ...
بیشتر
پیکره‌های موازی یکی از منابع با ارزش در بسیاری از کاربردهای پردازش زبان طبیعی و همچنین بازیابی هوشمند اطلاعات بین‌زبانی است. لازمه استفاده از این پیکره‌ها هم‌ترازی آنها در سطح جمله است، اما جمع‌آوری و یا تولید این پیکره‌ها و همچنین هم‌ترازی آنها بسیار پرهزینه است. با توجه به گستردگی و قابلیت دسترسی رایگان صفحات وب دوزبانه، جمع‌آوری پیکره‌های موازی از وب و هم‌ترازی آنها به صورت خودکار بسیار مطلوب است. در این مقاله برای تولید جملات موازی، ابتدا صفحات وب حاوی جملات موازی انتخاب، سپس ویژگیهای هر زوج جمله فارسی-انگلیسی در این صفحات محاسبه و در نهایت به کمک طبقه‌بند بیشترین پراکندگی جملات موازی استخراج میشود. یکی از ویژگیهای جملات استخراج شده، وابسته نبودن به دامنه و امکان پوشش حوزههای متفاوت معنایی است.
احمد رمضانی
دوره 10، شماره 36 ، خرداد 1393، ، صفحه 23-37
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، بررسی نوشتارِ دانشآموزان دارای/ بدونِ اختلال یادگیری ویژه فارسیزبان شهر تهران با استفاده از ابزارهای انسجام است. طرح تحقیق پسرویدادی (علّی-مقایسه‌ای) است و از رویکردِ نظری نقشگرای نظاممند هلیدی و متیسون (2004) برای تحلیل دادهها استفاده میشود. نمونه آماری شامل13دانشآموزِ پسر 10:6 تا 12:00(ماه: سال) ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، بررسی نوشتارِ دانشآموزان دارای/ بدونِ اختلال یادگیری ویژه فارسیزبان شهر تهران با استفاده از ابزارهای انسجام است. طرح تحقیق پسرویدادی (علّی-مقایسه‌ای) است و از رویکردِ نظری نقشگرای نظاممند هلیدی و متیسون (2004) برای تحلیل دادهها استفاده میشود. نمونه آماری شامل13دانشآموزِ پسر 10:6 تا 12:00(ماه: سال) از گروه اختلال یادگیری ویژه و بدون اختلال یادگیری ویژه (عادی) است که به ترتیب از بین مراجعهکنندگان به مراکز اختلال یادگیری و مدارس دولتی شهر تهران به صورت در دسترس انتخاب می‌شوند. ابزار مورد استفاده 3 خردهآزمون (خوانداری، تصویری، و شنیداری) محققساخته است که روایی آن مورد تایید متخصصان قرار گرفت. پس از توصیف و محاسبه بسامد کاربرد ابزارهای مختلف انسجام، با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره (MANOVA) معناداری اختلاف مشاهده شده بین دو گروه بررسی و تحلیل می‌شوند. نتایج نشان میدهد که تفاوت استفاده از ابزارهای انسجام بین دو گروه تنها در خردهآزمون خوانداری در سطح 05/0=α معنادار است.
وجیهه آیت اللهی
دوره 9، 34-35 ، اسفند 1392، ، صفحه 23-33
چکیده
پژوهش حاضر تلاشی در جهت بررسی روابط معنایی در واژگان یزدی به شمار میآید. با در نظرگرفتن اهمیت مسئله روابط معنایی در نظاممعنایی زبان (میانواژگان) و کمبود مطالعات صورت گرفته بر روی واژگان یزدی، روابط معنایی در واژگان این گونه بررسی میشود. برای گردآوری داده‌های این پژوهش(3908واژه) از واژه‌نامه یزدی (افشار، 1382)، ...
بیشتر
پژوهش حاضر تلاشی در جهت بررسی روابط معنایی در واژگان یزدی به شمار میآید. با در نظرگرفتن اهمیت مسئله روابط معنایی در نظاممعنایی زبان (میانواژگان) و کمبود مطالعات صورت گرفته بر روی واژگان یزدی، روابط معنایی در واژگان این گونه بررسی میشود. برای گردآوری داده‌های این پژوهش(3908واژه) از واژه‌نامه یزدی (افشار، 1382)، واژه‌ها و گویشهای یزدی (حاتمی‌زاده، 1383) و ده کتاب و فرهنگ مرتبط با شهر یزد بهره گرفته شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام میشود و یافته‌های آن نشانگر این است که هم‌معنایی با 4/19 درصد و هم‌آوایی با 42/0 درصد به ترتیب پربسامدترین و کم بسامدترین روابط معنایی موجود در گونه یزدی به شمار می‌آیند.
مریم دارا
دوره 9، 32-33 ، شهریور 1392، ، صفحه 23-32
چکیده
کاتبان از دوران باستان معمولاً از الگوی ویژهای در نوشتن آثار مختلف و استفاده از اصطلاحات خاص پیروی میکردند و نزد برخی اقوام این الگوها همچون قوانین نوشتاری باید در کتیبهها اعمال میشدند. هدف از این مقاله مشخص کردن قوانین نوشتاری اورارتوها در الگوهای نوشتاری گوناگونی است که کاتبان اورارتویی در پدیدآوردن کتیبههای سلطنتی ...
بیشتر
کاتبان از دوران باستان معمولاً از الگوی ویژهای در نوشتن آثار مختلف و استفاده از اصطلاحات خاص پیروی میکردند و نزد برخی اقوام این الگوها همچون قوانین نوشتاری باید در کتیبهها اعمال میشدند. هدف از این مقاله مشخص کردن قوانین نوشتاری اورارتوها در الگوهای نوشتاری گوناگونی است که کاتبان اورارتویی در پدیدآوردن کتیبههای سلطنتی داشتند. دعا به خدایی بزرگ (معمولاً خالدی) در ابتدا و نفرین در پایان و استمداد از خدایان از جمله موارد رعایت شده در بیشتر کتیبههای سلطنتی اورارتویی است. در متن کتیبههای سلطنتی نیز «به قدرت خالدی»، «به بزرگی خالدی»، «به فرمان خالدی»، «من ... را گرفتم / شکست دادم»، «شاه ... را ساخت»، «من این کارها را در یک سال کردم»، استمداد از خدایان و نسبنامه شاه با آوردن نام پدرش آورده میشد.
آرزو سلیمانی؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا
دوره 8، شماره 31 ، اسفند 1391، ، صفحه 23-41
چکیده
هدف از نگارش این مقاله بررسی پربسامدترین فرآیند واجی گویش «لری بالاگریوه» یعنی فرآیند «تضعیف» در چارچوب «نظریۀ بهینگی»است. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی صورت گرفته و دادهها به روش میدانی جمع‌آوری شده‌اند. دادهها از طریق ده ساعت مصاحبه مفید از چهار گویشور در ردههای سنی مختلف جمع‌آوری و بر مبنای الفبای ...
بیشتر
هدف از نگارش این مقاله بررسی پربسامدترین فرآیند واجی گویش «لری بالاگریوه» یعنی فرآیند «تضعیف» در چارچوب «نظریۀ بهینگی»است. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی صورت گرفته و دادهها به روش میدانی جمع‌آوری شده‌اند. دادهها از طریق ده ساعت مصاحبه مفید از چهار گویشور در ردههای سنی مختلف جمع‌آوری و بر مبنای الفبای بینالمللی IPA آوانگاری شده‌اند. عامل وقوع فرآیند «تضعیف» در «نظریه بهینگی» محرک آوایی در کاهش کوشش تولیدی است. این محرک آوایی در قالب محدودیت LAZY صورتبندی میشود.
سمیه حمیدی؛ راضیه موسوی خو
دوره 15، شماره 57 ، شهریور 1398، ، صفحه 25-48
چکیده
آیین ایزدی «ور» نزد ایرانیان باستان نمادی از داوری ایزدی تلقی میشد و در بسیاری از متون کهن و ادیان غیر ایرانی و سامی نیز به چشم میخورد. رایجترین شکل این آیین با دخالت عناصر طبیعی مانند آب، آتش، آب گوگردآلود، روغن جوشان به دو صورت وَر گرم و وَر سرد صورت میگرفته است. این عناصر مصادیقی از ابزارهای ایزدان تلقی میشدند ...
بیشتر
آیین ایزدی «ور» نزد ایرانیان باستان نمادی از داوری ایزدی تلقی میشد و در بسیاری از متون کهن و ادیان غیر ایرانی و سامی نیز به چشم میخورد. رایجترین شکل این آیین با دخالت عناصر طبیعی مانند آب، آتش، آب گوگردآلود، روغن جوشان به دو صورت وَر گرم و وَر سرد صورت میگرفته است. این عناصر مصادیقی از ابزارهای ایزدان تلقی میشدند و به نوعی ملاک و اعتباری برای تشخیص حق از باطل در محاکمههای پیچیده بودند که در آن عقل راهگشا نبود. اجرای چنین آزمایش‌های سختی همواره پرسشهایی را برای پژوهشگران مطرح کرده است، اینکه آزمایش ایزدی نزد افکار عمومی چه جایگاهی داشته است و تا چه حد میتوانست پاسخگوی نیاز مردم به اجرای عدالت باشد؟ و چرا باید تن به این آزمایشها میدادند؟ آیا آیین ور امروزه به طور کلی منسوخ شده است؟ اگر نه به چه شکلی باقی مانده است؟ این ابهامها نیازمند بررسی عمیقتری از این آیین است. آیین ور به مرور زمان، صورت عملی خود را از دست داد و امروزه صورت لفظی آن به صورت سوگند خوردن باقی مانده است.
آزیتا افراشی؛ علی طالبی انوری
دوره 10، 38-39 ، اسفند 1393، ، صفحه 25-44
چکیده
زبان ترکی آذری در ایران دارای گویشهای متعددی است. از آن جمله میتوان به گویشهای ترکی آذری در استان همدان اشاره کرد که در سطوح متفاوت آوایی، واجی، صرفی، نحوی و معنایی قابل بررسی‌اند. در مقاله حاضر قصد بر این است تا زمان‌های متعدد فعل‌ها (دستوری و غیر‌دستوری) در دو گویش ترکی «همه کسی» و «بهار» در استان همدان ...
بیشتر
زبان ترکی آذری در ایران دارای گویشهای متعددی است. از آن جمله میتوان به گویشهای ترکی آذری در استان همدان اشاره کرد که در سطوح متفاوت آوایی، واجی، صرفی، نحوی و معنایی قابل بررسی‌اند. در مقاله حاضر قصد بر این است تا زمان‌های متعدد فعل‌ها (دستوری و غیر‌دستوری) در دو گویش ترکی «همه کسی» و «بهار» در استان همدان بررسی و ساخت فعل‌ها در این دو گویش مقایسه شود. از داده های به دست آمده میتوان نتیجه گرفت که از 14 زمان فعل در دو گویش، فقط در 3 زمان حال ساده، گذشته‌های ساده و کامل، قاعده‌های یکسانی وجود دارد و زمان‌های دیگر در قاعده‌هایشان متفاوتاند و 2 زمان نیز تنها در تلفظ فرق دارند. از 12 شناسه فعلی، 8 شناسه متفاوت و 4 شناسه مشابهند.
مهلا آرین پور؛ لیلا فیاضی بارجینی
دوره 15، 58 59 ، اسفند 1398، ، صفحه 25-35
چکیده
دستورپریشی یکی از انواع اختلالات زبان‌پریشی است. در اختلال دستورپریشی که به عنوان یکی از نمونه‌های شناخته شده زبان‌پریشی مطرح است، جریان گفتار قطع نمیشود، بلکه گفتار دچار نابسامانی‌هایی میشود که عمدتاً اختلال در ساختار دستوری یا نحوی زبان ایجاد میکند. در پژوهش حاضر تلاش شده است ضمن مروری بر سیر تحول نظریه های دستورپریشی، ...
بیشتر
دستورپریشی یکی از انواع اختلالات زبان‌پریشی است. در اختلال دستورپریشی که به عنوان یکی از نمونه‌های شناخته شده زبان‌پریشی مطرح است، جریان گفتار قطع نمیشود، بلکه گفتار دچار نابسامانی‌هایی میشود که عمدتاً اختلال در ساختار دستوری یا نحوی زبان ایجاد میکند. در پژوهش حاضر تلاش شده است ضمن مروری بر سیر تحول نظریه های دستورپریشی، دیدگاه‌های مطرح درباره این موضوع از آغاز تاکنون به صورت اجمالی بررسی شود. به این منظور دو فرض مبنای اصلی قرار گرفته است. بر مبنای فرض اول، روند تغییرات بالینی در دستورپریشی از ابتدا تاکنون یکسان بوده است و دیگر آن که نظریه جامع و یکپارچه‌ای در زمینه بیان پیچیدگی‌های نشانگان دستوری وجود ندارد. روش پژوهش از نوع مروری است. در این مقاله سیر تحول نظریه ها در قالب رویکرد زبانشناختی درک و تولید در دستورپریشی مطرح شده‌اند. در طول تاریخ بررسی‌های دستورپریشی، پژوهشگران و محققان توانسته‌اند تقریباً به طور کامل به مشخصات همگانی دستورپریشی دست یابند و در این زمینه یکدستی مشاهده می شود. اما به نظر میرسد هیچ‌گونه نظریه جامعی وجود ندارد که بتواند به طور کامل پیچیدگی نشانگان دستورپریشی را توضیح دهد. همچنین، نشان داده شد که چگونه و به چه دلایلی در طول تاریخ این نظریه ها تغییر یافته‌اند.
الهه دفتری نژاد
دوره 8، شماره 29 ، تیر 1391، ، صفحه 25-36
چکیده
هدف از نگارش این مقاله بررسی گزیدهای از فصلهای اول و دوم احصاءالعلوم، اثر ابونصر فارابی است. این دو فصل از کتاب به ترتیب به موضوع دانش زبان و دانش منطق اختصاص دارد. تحلیل مفهومی مطالب این دو فصل نشان می دهد که فارابی در شرح دانش زبان و اصول مشترک آن سنت فکری مشخصی داشته است. برخی از مؤلفه های این سنت عبارتند از رویکرد همگانی ...
بیشتر
هدف از نگارش این مقاله بررسی گزیدهای از فصلهای اول و دوم احصاءالعلوم، اثر ابونصر فارابی است. این دو فصل از کتاب به ترتیب به موضوع دانش زبان و دانش منطق اختصاص دارد. تحلیل مفهومی مطالب این دو فصل نشان می دهد که فارابی در شرح دانش زبان و اصول مشترک آن سنت فکری مشخصی داشته است. برخی از مؤلفه های این سنت عبارتند از رویکرد همگانی در مطالعة دانش زبان، توجه به مسائل موسیقایی و زیبایی‌شناختی در مطالعة دانش زبان، تمایز میان نطق درونی و بیرونی و قوة نطق، ذاتی دانستن قوة نطق، شرح روند زبانآموزی کودک، در نظر گرفتن قوة نطق به عنوان نیرویی که فراگیری معقولات و علوم و صنایع را برای انسان ممکن می‌سازد، باعث وجود فکر و اندیشه می شود و به مدد آن انسان میان نیک و بد فرق می گذارد.
حمیدرضا دالوند
دوره 9، 32-33 ، شهریور 1392، ، صفحه 33-50
چکیده
افزون بر زبانهای اوستایی و پهلوی، بخش بزرگی از متون دینی زردشتیان به فارسی نو است. دست کم از سده های چهارم و پنجم هجری به این سو، زردشتیان متون دینی خود را به فارسی نو نقل کرده اند. هرچند ادبیات دینی زردشتیان به فارسی نو باز تولید متون اوستایی و پهلوی است ولی تنها منبع مهم برای شناخت سنت جاری و زنده دین زردشتی در ایران پس از اسلام ...
بیشتر
افزون بر زبانهای اوستایی و پهلوی، بخش بزرگی از متون دینی زردشتیان به فارسی نو است. دست کم از سده های چهارم و پنجم هجری به این سو، زردشتیان متون دینی خود را به فارسی نو نقل کرده اند. هرچند ادبیات دینی زردشتیان به فارسی نو باز تولید متون اوستایی و پهلوی است ولی تنها منبع مهم برای شناخت سنت جاری و زنده دین زردشتی در ایران پس از اسلام است. در مقالة پیش رو 11 دستنویس نویافته زردشتی به فارسی نو معرفی شده است که اینک در کتابخانة ملی ایران نگهداری می شوند. از دستنویس های معرفی شده، تعداد 5 دستنویس ایرانی و 6 دستنوشته هندی است، یعنی در هندوستان تهیه و کتابت شده‌اند.
پارسا بامشادی
دوره 9، 34-35 ، اسفند 1392، ، صفحه 35-48
چکیده
هدف پژوهش حاضر این است که استعاره در زبان روزمره کردی با رویکردی شناختی و بر پایه «نظریه استعاره مفهومی» بررسی شود. با واکاوی داده هایی از گویش گورانی و از گفتار روزمره اهل زبان، استعاره های زبانی نهفته در آنها استخراج، سپس استعاره های مفهومی زیرساختی آنها شناسایی و دسته بندی می شود. یافته های این پژوهش ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر این است که استعاره در زبان روزمره کردی با رویکردی شناختی و بر پایه «نظریه استعاره مفهومی» بررسی شود. با واکاوی داده هایی از گویش گورانی و از گفتار روزمره اهل زبان، استعاره های زبانی نهفته در آنها استخراج، سپس استعاره های مفهومی زیرساختی آنها شناسایی و دسته بندی می شود. یافته های این پژوهش به روشنی گویای آن است که در زبان کردی خودکار نمونه هایی از استعاره های سویمند، هستی شناختی، ظرف و جانبخشی به فراوانی دیده میشود. این یافته ها یک بار دیگر یادآور این واقعیت است که استعاره تنها ویژه زبان ادب نیست بلکه باید آن را بخش جدایی ناپذیر از سامانه ذهن و زبان آدمی دانست.
شیما صدیقی؛ حسین نجاری
دوره 14، 55-54 ، اسفند 1397، ، صفحه 37-56
چکیده
یادگار زریران، یکی از کهن‌ترین متون حماسی- مذهبی و در اصل به زبان پارتی و احتمالاً نثری توأم با شعر است که دلاوری‌های ایرانیان در برابر سپاه خیونان را روایت میکند. حضور صاحب منصبان در این جنگ، این متن را از نظر بررسی تعدادی از مقامات درباری که در جنگ حضور دارند، در کنار مقامات لشکری ارزشمندتر کرده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی ...
بیشتر
یادگار زریران، یکی از کهن‌ترین متون حماسی- مذهبی و در اصل به زبان پارتی و احتمالاً نثری توأم با شعر است که دلاوری‌های ایرانیان در برابر سپاه خیونان را روایت میکند. حضور صاحب منصبان در این جنگ، این متن را از نظر بررسی تعدادی از مقامات درباری که در جنگ حضور دارند، در کنار مقامات لشکری ارزشمندتر کرده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی ریشه‌شناختی مناصب درباری و لشکری در متن یادگار زریران و سپس ارائه توضیح مختصری از چگونگی وظایف آنها است. تحلیل مناصب ذکر شده در متون کهن، از نگاه ریشه‌شناسی، درک بهتر و روشن‌تر وظایف و سلسله مقامات را باعث میشود که در زمان خود از اهمیت خاصی برخوردار بودند. بنابراین میتوان گفت وجود برخی صورت‌ها میان این مناصب، نوعی وابستگی به دوره‌ای کهن‌تر از عهد ساسانی را بیان می‌دارد و یا وجوه تمایز میان برخی مناصب به ظاهر مشابه را روشن‌تر می‌سازد.
فریده حق بین
دوره 10، شماره 37 ، شهریور 1393، ، صفحه 37-47
چکیده
حیوانات و مجموعه ویژگیهای ظاهری و رفتاری آنها از نخستین مفاهیمی است که بشر در مییابد و این دریافت در صورت های زبانی مختلف در زبان بازنمود پیدا می کند. در این جستار چگونگی مفهوم سازی و بازنمود این مفاهیم به صورت استعاره، چند معنایی، اصطلاح و تشبیه بررسی و نمونههایی از آنها در زبان فارسی ارائه میشود.
بیشتر
حیوانات و مجموعه ویژگیهای ظاهری و رفتاری آنها از نخستین مفاهیمی است که بشر در مییابد و این دریافت در صورت های زبانی مختلف در زبان بازنمود پیدا می کند. در این جستار چگونگی مفهوم سازی و بازنمود این مفاهیم به صورت استعاره، چند معنایی، اصطلاح و تشبیه بررسی و نمونههایی از آنها در زبان فارسی ارائه میشود.
پریا جمشیدلو؛ محمد بحرانی
دوره 8، شماره 30 ، مهر 1391، ، صفحه 37-51
چکیده
درک زبان محاوره حوزۀ خاصی از درک زبان طبیعی را شامل میشود که در آن جملات بیان‌شده توسط کاربر به اندازۀ جملات زبان نوشتاری تابع دستور زبان نیستند. در این مقاله، سامانه محاورۀ مبتنی بر متن برای استخراج معنای جملات محاورهای مربوط به حوزۀ ذخیره بلیت معرفی میشود. در طراحی این سامانه از شیوه‌های مبتنی بر داده استفاده شده است. معماری ...
بیشتر
درک زبان محاوره حوزۀ خاصی از درک زبان طبیعی را شامل میشود که در آن جملات بیان‌شده توسط کاربر به اندازۀ جملات زبان نوشتاری تابع دستور زبان نیستند. در این مقاله، سامانه محاورۀ مبتنی بر متن برای استخراج معنای جملات محاورهای مربوط به حوزۀ ذخیره بلیت معرفی میشود. در طراحی این سامانه از شیوه‌های مبتنی بر داده استفاده شده است. معماری آن شامل دو بخش اصلی استخراج متغیرها و انتساب محتمل‌ترین برچسب‌های معنایی به دنباله‌ای از کلمات است. برای این کار از الگوی مخفی مارکوف استفاده میشود. برچسب‌زنی معنایی دنبالۀ کلمات با استفاده از الگوریتم ویتربی صورت می‌گیرد. بدین منظور، ابتدا پیکره‌ای از جملاتِ مورد استفاده در حوزۀ ذخیره بلیت جمع‌آوری و سپس به هر کلمه یا ترکیبی از کلمات یک برچسب معنایی تخصیص داده میشود. در مرحلۀ آموزش با استفاده از پیکرۀ برچسب‌خورده، دنبالۀ برچسب‌های ممکن برای توالی کلمات مختلف یاد گرفته میشود. در مرحلۀ آزمون با استفاده از احتمالات استخراج‌شده از مرحلۀ آموزش، محتمل‌ترین برچسب معنایی برای هر کلمه یا ترکیبی از کلمات پیدا میشود. بر اساس آزمایش‌های انجام‌شده، دقت سامانه پیشنهادی در تشخیص سه برچسب کلیدیِ مبدأ، مقصد و تاریخ 91 درصد است.
گلناز غفوری صالح؛ فروغ کاظمی
دوره 15، 58 59 ، اسفند 1398، ، صفحه 37-56
چکیده
امروزه سیاستمداران و مشاوران آنها به ویژگی طنز که نفوذ بیشتر پیام در ذهن مخاطب است، پی برده‌اند و سعی می‌کنند از این ابزار فن‌ّبیانی با اهداف گوناگونی بهره ببرند. در ایران علیرغم گرایشی که به طنز و طنز‌پردازی وجود دارد هیچگاه پژوهش مدوّنی در باب بررسی این راهبرد در زبان سیاسی کشور وجود نداشته است. بنابراین در پژوهش حاضر برآن شدیم ...
بیشتر
امروزه سیاستمداران و مشاوران آنها به ویژگی طنز که نفوذ بیشتر پیام در ذهن مخاطب است، پی برده‌اند و سعی می‌کنند از این ابزار فن‌ّبیانی با اهداف گوناگونی بهره ببرند. در ایران علیرغم گرایشی که به طنز و طنز‌پردازی وجود دارد هیچگاه پژوهش مدوّنی در باب بررسی این راهبرد در زبان سیاسی کشور وجود نداشته است. بنابراین در پژوهش حاضر برآن شدیم تا راهبرد طنز از منظر زبانشناختی در زبان سیاسی ایران را بررسی کنیم. بدین منظور سخنرانی‌های مقامات سیاسی از جمله رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه پیشین آقایان روحانی و ظریف و همچنین سخنرانی‌های نمایندگان در دوره دهم مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای تحلیل دادهها از نظریه طنز فن‌بیانی اندرسون (2007) که برای زبان سیاسی طراحی شده است، استفاده کرده‌ایم. نتایج پژوهش نشان میدهد که در سخنرانی‌های مورد بررسی، در مورد مجلس شورای اسلامی طنز از جنس فن‌ّبیانی وجود ندارد و بیشتر از جنس عبارات خنده‌آور و پاسخ‌های آنی است که تنها در بخش طنز طبقه‌بندی می‌شوند. اما روحانی بیش از دیگران از طنز در مفهوم فن‌ّبیانی آن استفاده میکند. از میان استراتژی‌های فن‌ّبیانی نیز او بیشتر از استراتژی شخصی بهره می‌برد همان دسته از استراتژی‌های شخصی که این امکان را میدهند که مخالفانش را مورد انتقاد قرار دهد.
سید سجاد صامت جوکندان؛ شایا شهابی
دوره 8، شماره 29 ، تیر 1391، ، صفحه 37-54
چکیده
کاسکلا و مورفی ریشه چندمعنایی را در تنوعِ موجود در رویه های معنایی-کاربردشناختی یا روابطی می دانند که از طریق آنها معانیِ واژه ها به نحوی گسترش یا تغییر می یابند که یک واحد واژگانی دارای چند معنی مجزا می شود. از سوی دیگر، آنتونانو چندمعنایی را شرایطی میداند که در آن یک واژه، دو یا چند معنیِ مرتبط با یکدیگر دارد. ...
بیشتر
کاسکلا و مورفی ریشه چندمعنایی را در تنوعِ موجود در رویه های معنایی-کاربردشناختی یا روابطی می دانند که از طریق آنها معانیِ واژه ها به نحوی گسترش یا تغییر می یابند که یک واحد واژگانی دارای چند معنی مجزا می شود. از سوی دیگر، آنتونانو چندمعنایی را شرایطی میداند که در آن یک واژه، دو یا چند معنیِ مرتبط با یکدیگر دارد. در این پژوهش، تعریف چندمعنایی تلفیقی از دو تعریف ارائه شده در بالا در نظر گرفته شده است. به این ترتیب چندمعنایی عبارت است از گسترش دامنه معنی یک واژه از مفهوم پیش نمونه، به سمت چند مفهوم کاملاً مجزا و یا مرتبط. این که چرا معنی واژه گسترش می یابد اهمیت دارد اما مهم‌تر از آن، چگونگی این گسترش است. برای مثال چگونه دو حوزه مفهومی جداگانه مانند حوزه دریافت صدا از طریق حواس شنوایی و حوزه درک و فهم، با هم ارتباط پیدا می کنند و به عنوان معنی های یک واژه در نظر گرفته می شوند. در این پژوهش چندمعنایی فعل دیدن و تفکیک های معنایی آن بررسی می شود. به این منظور تمام معانی و مثال های فعل دیدن از فرهنگ سخن، فرهنگ دهخدا، فرهنگ همآیندهای فارسی و پایاننامه مادرشاهیان جمع آوری، سپس دسته بندی معنایی برای این فعل ارائه می شود. در مرحله بعد، نقشهای مفهومی هر یک از این طبقات بررسی می شود تا وجود ارتباط میان طبقه های معنایی فعل دیدن و نقشهای مفهومی در هریک از این طبقات و چگونگی این ارتباط مشخص شود.
رحیمه روح پرور؛ مهدیه کرمی
دوره 10، شماره 36 ، خرداد 1393، ، صفحه 39-48
چکیده
اوتیسم (درخودماندگی) نوعی اختلال رشدی- عصبی است که مشکل در زبان و گفتار یکی از مشخصههای اصلی آن است. در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر که از نوع مقطعی است، با ضبط گفتار روزمره کودکان، میزان پایبندی به اصول گرایس در گفتار 20 کودک پسر شش تا یازده ساله مبتلا به اوتیسم در مراکز توانبخشی کرمان با 20 کودک پسر سالم شش تا یازده ساله از مدارس ابتدایی ...
بیشتر
اوتیسم (درخودماندگی) نوعی اختلال رشدی- عصبی است که مشکل در زبان و گفتار یکی از مشخصههای اصلی آن است. در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر که از نوع مقطعی است، با ضبط گفتار روزمره کودکان، میزان پایبندی به اصول گرایس در گفتار 20 کودک پسر شش تا یازده ساله مبتلا به اوتیسم در مراکز توانبخشی کرمان با 20 کودک پسر سالم شش تا یازده ساله از مدارس ابتدایی و راهنمایی شهر کرمان مقایسه میشود. یافته‌ها با استفاده از آزمون دقیق فیشر در نرمافزار SPSS نسخه 19 پردازش شدند. نتایج نشان میدهد که بین کودکان مبتلا به اوتیسم و کودکان سالم در رعایت اصول کمیت، ارتباط و حالت تفاوت معناداری وجود دارد. عدم رعایت اصول گرایس موجب میشود گفتار کودکان مبتلا به اوتیسم بیمعنی و بیارتباط به موقعیت و بافت زبانی به نظر برسد و نشانگر این نکته است که عملکرد این کودکان در راستای نظریه ذهن نیست.
هنگامه صالحی کوپائی
دوره 8، شماره 31 ، اسفند 1391، ، صفحه 43-59
چکیده
نوشتة حاضر به دنبال پاسخی به این سوال است که آیا میان مقادیر فرکانس پایة(F0) افراد دوزبانة ترکی- فارسی در هر یک از این دوزبان تفاوت وجود دارد و در صورت وجود تفاوت، این موضوع با توجه به پارامتر جنسیت در زنان و مردان چگونه نمود پیدا میکند. به این منظور یازده گویشور دو زبانة ترکی- فارسی (6 زن و 5 مرد) بررسی شدند. هریک از گویشوران به طور ...
بیشتر
نوشتة حاضر به دنبال پاسخی به این سوال است که آیا میان مقادیر فرکانس پایة(F0) افراد دوزبانة ترکی- فارسی در هر یک از این دوزبان تفاوت وجود دارد و در صورت وجود تفاوت، این موضوع با توجه به پارامتر جنسیت در زنان و مردان چگونه نمود پیدا میکند. به این منظور یازده گویشور دو زبانة ترکی- فارسی (6 زن و 5 مرد) بررسی شدند. هریک از گویشوران به طور مختصر دربارة موضوعی به زبان فارسی سخن گفتند و سپس به زبان ترکی کدگردانی کردند. پس از آن، مقادیر فرکانس پایه در هر یک از دوزبانِ گویشوران استخراج و با یکدیگر مقایسه شد؛ نتایج نشان میدهد که در تمامی گویشوران تفاوت معنیداری میان مقادیر فرکانس پایه در دو زبانِ ترکی و فارسی وجود دارد. همچنین با توجه به پارامتر جنسیت تمایزی میان زنان و مردان مشاهده شد: در گروه مردان، همة گویشوران، دارای مقادیر فرکانس پایة بیشتر در زبان ترکی بودند؛ درحالیکه در گروه زنان نیمی از گویشوران دارای مقادیر فرکانس پایة بیشتر در زبان فارسی و نیمی دیگر دارای مقادیر فرکانس پایة بیشتر در زبان ترکی، در مقایسه با زبان فارسیاند. در ادامه با استناد به این امر که هیجانِ بیشتر باعث افزایش مقادیر فرکانس پایه میشود(فونهویزینگر، 1999) و همچنین با توجه به این دیدگاه که زنان تمایل بیشتری به گونه/زبان معتبردارند(مدرسی، 1387: 170) اینگونه نتیجهگیری میشود که مردان به دلیل تمایل به گونه/زبان غیرمعیار، در این گونه/زبان احساس هیجان بیشتری دارند و در نتیجه دارای فرکانس پایة بیشتری در زبان غیرمعیار نسبت به زبان معیاراند؛ درحالیکه در زنان به دلیل گرایش بیشتر به گونه/زبان معیار نیمی از گویشوران دارای مقادیر فرکانس پایة بیشتر در زبان معیاراند. همچنین در این بررسی رابطهای میان پارامترهای سن و تحصیلات از یکسو و بیشتر بودن فرکانس پایه در یکی از دو زبانِ مورد بررسی از سوی دیگر، مشاهده نمیشود.
نازنین امیرارجمندی؛ سعیده علی نوری
دوره 10، 38-39 ، اسفند 1393، ، صفحه 45-60
چکیده
فرایند اشتقاق نقش فعالی در واژهسازی دارد و جزء ساز و کارهای واژهسازی زایا و پربسامد زبانهای مختلف، به ویژه زبان فارسی، محسوب میشود. از این رو، در مقاله حاضر قصد بر این است تا فرایند ساختواژی اشتقاق در خسرو و شیرین نظامی بررسی شود. نگارندگان در این پژوهش با استخراج واژههای مشتق و تحلیل آنها و همچنین بر اساس چارچوب ...
بیشتر
فرایند اشتقاق نقش فعالی در واژهسازی دارد و جزء ساز و کارهای واژهسازی زایا و پربسامد زبانهای مختلف، به ویژه زبان فارسی، محسوب میشود. از این رو، در مقاله حاضر قصد بر این است تا فرایند ساختواژی اشتقاق در خسرو و شیرین نظامی بررسی شود. نگارندگان در این پژوهش با استخراج واژههای مشتق و تحلیل آنها و همچنین بر اساس چارچوب نظری بائر)1983(فرایند اشتقاق، چگونگی وندافزایی (پیشوندافزاییو پسوندافزایی) و نیز برآورد بسامد انواع وندهای به کار گرفته شده در واژههای مشتق این پیکره زبانی، یعنی خسرو و شیرین نظامی بررسی میشود. یافته‌ها حاکی از آن است که فرایند اشتقاق از نوع پسوندافزایی با بسامدی بالا و بسیار بیشتر از پیشوندافزایی در ساخت واژههای مشتق این پیکره کاربرد دارد. همچنین، پسوند «- ی» و پیشوند « نا - » پربسامدترین وندهای موجود و در مقابل پسوندهای«-سان»، «-وند»، «-َک»، «-گان»، «-دیس»، «-وش»، «-ور»، «-انی»، «-سیر»، «-فام»، «-نا»، «-آگین»، «-گین »، «-زار »، «-لاخ » و پیشوندهای « بـ- » و « وا- » کم بسامدترین وندهای به کار رفته در ساخت واژههای مشتق این پیکره به شمار می روند.
نگار داوری اردکانی؛ حسین مغانی
دوره 15، شماره 57 ، شهریور 1398، ، صفحه 49-64
چکیده
به موازات فرایند جهانی شدن، دامنه زبان انگلیسی به اکناف جهان گسترانده شده و این زبان در طیف وسیعی از کشورها و جوامع غیرانگلیسی‌زبان رواج یافته است. این گسترش منجر به ظهور گونه های محلی و غیربومی این زبان شده است. پیدایش گونه های محلی انگلیسی، چالشهای نظری و آموزشی متعددی را فراروی برنامه ریزان زبان قرار داده، تمایز میان زبانهای ...
بیشتر
به موازات فرایند جهانی شدن، دامنه زبان انگلیسی به اکناف جهان گسترانده شده و این زبان در طیف وسیعی از کشورها و جوامع غیرانگلیسی‌زبان رواج یافته است. این گسترش منجر به ظهور گونه های محلی و غیربومی این زبان شده است. پیدایش گونه های محلی انگلیسی، چالشهای نظری و آموزشی متعددی را فراروی برنامه ریزان زبان قرار داده، تمایز میان زبانهای اول، دوم و خارجی را از بین برده و بسیاری از مفروضات ما درباره مفهوم معیار زبانی و نگرش‌های زبانی را در معرض بازبینی قرار داده است. بنابراین، تلاشهای مختلفی صورت گرفته تا موقعیت این زبان را در بافت جهانی و در ارتباط با رشد روزافزون پدیده جهانی شدن تبیین نماید. در پژوهش حاضر تلاش میشود تصویری جامع از عمدهترین رویکردهای موجود به زبان انگلیسی ارائه گردد. از جمله این رویکردها میتوان به انگلیسی به عنوان زبان معیار جهانی، انگلیسیهای جهانی، انگلیسی همگانی، خانواده زبانهای انگلیسی، زبان امپریالیستی و زبانهای جهانی انگلیسی اشاره کرد. به طور کلی، به نظر میرسد که علیرغم رویکردهای مختلفی که در تبیین وضعیت انگلیسی به مثابه زبانی جهانی وجود دارد، این زبان از مفهوم یکپارچه خود فاصله گرفته، به زبانی ناهمگون تبدیل شده و معیارهای آن صورتی بومیشده یافته است.
ایفا شفائی
دوره 10، شماره 37 ، شهریور 1393، ، صفحه 49-67
چکیده
در این مقاله قصد بر آن است تا داستان «اولین برف» از مجموعه داستانهای گی دوموپاسان بر اساس «نظریه جهان متن» تحلیل شود. نظریه جهان متن چگونگی درک اثر ادبی را مینمایاند. مشارکان گفتمانی، متن را پایه تشکیل جهان متن قرار میدهند. سئوال مطرح این است که آیا میتوان با نظریه جهان متن ویژگیهای عمدهای را که نویسنده در ...
بیشتر
در این مقاله قصد بر آن است تا داستان «اولین برف» از مجموعه داستانهای گی دوموپاسان بر اساس «نظریه جهان متن» تحلیل شود. نظریه جهان متن چگونگی درک اثر ادبی را مینمایاند. مشارکان گفتمانی، متن را پایه تشکیل جهان متن قرار میدهند. سئوال مطرح این است که آیا میتوان با نظریه جهان متن ویژگیهای عمدهای را که نویسنده در تولید این داستان به کار گرفته است و از طریق آن روایت داستانی را به پیش میراند و نیز بازنمودهای ذهنی خواننده را، شناسائی کرد؟ در این تحقیق با بررسی عناصری که نظریه جهان متن برای شناساندن جهان تولیدی و ادراکی نویسنده و خواننده معرفی میکند، چنین نتیجهگیری میشود که این داستان عمدتاً ساخت روایی-گزارشی دارد و محوریت توصیف بر شخصیت پردازی استوار است و نیز با توجه به جهان زیرشمول غالب این داستان که از نوع اشاری و نگرشی است، چنین نتیجهگیری میشود که نویسنده عمدتاً با قراردادن خواننده در شرایط زمانی و مکانی متفاوت، روایت داستان را به پیش رانده است و نیز اینکه تفکرات، خواستها و نگرش‌های شخصیتهای اصلی داستان در شکلگیری روایت داستانی و جهان ذهنی خواننده نقش پررنگی دارد.