نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی ،گروه اموزش زبان انگلیسی و زبان شناسی،واحد کرمانشاه،دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه،ایران

چکیده

در رده­ شناسی ترتیب واژه ­ها، آرایش سازه‌ها در سطح بند، گروه و جمله بررسی می ­شود. در پژوهش حاضر با توجه به مولفه‌های جهانی رده ­شناسی که توسط گرینبرگ(1963) و درایر(1992) معرفی شد، ترتیب واژه‌ها در فارسی میانه براساس 24 مولفه دبیرمقدم( 2006) بررسی می ­شود. فارسی میانه(پهلوی) از زبان‌های ایرانی میانه غربی شاخه جنوبی است. از 24 مولفه مشخص شده 17 مولفه را دبیرمقدم(2006) به عنوان مولفه‌های مشترک زبان­های ایرانی و 7 مولفه را به عنوان موارد متغیر در این زبان­ها مشخص کرده است. در این پژوهش، بعد از تعریف، توصیف و بهره ­گیری از یافته ­های پیشگامان در رده­ شناسی زبان، نمونه­ ها و شواهد زبانی 24 مولفه در سطح بند، گروه و جمله در فارسی میانه ارائه می ­شود. نمونه‌ها از آثار کتاب­های پهلوی متون دینی؛ الهام و پیشگویی، اندرزنامه‌ها، مناظرات، متن‌های حماسی، تاریخ، جغرافیا، قوانین دینی، حقوقی و رساله‌های کوچک پهلوی استخراج شدند. بر اساس یافته‌های تحقیق مشخص شد که در فارسی میانه تمایل جفت همبستگی ov بیشتر از vo است. ترتیب واژه­ های اصلی در فارسی میانه sov متغیر و آزاد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Word Order Typology in the Middle Persian Language

نویسنده [English]

  • zabih Allah Komijani Bozcheloei

Department of English and Linguistics,Kermanshah Branch,Islamic Azad University, Kermanshah,Iran

چکیده [English]

In language typology of the word order, arrangement of structures at the level of clause, group and sentence is examined. In the present study, according to the universal components of typology introduced by Greenberg (1963) and Dreyer (1992), the word order in the Middle Persian is examined based on the 24 components of Dabir moghaddam (2006). The Middle Persian (Pahlavi) is one of the Middle Western Iranian languages of the southern branch. Of the 24 specified components (Dabir Moghadam 2006), 17 components have been specified as common components of Iranian languages and 7 components as variable items in these languages. In this research, after defining, describing and using the findings of pioneers in the language typology, the examples and linguistic evidences of 24 components at the level of clause, group and sentence in the Middle persian are presented. The Examples of this paper were extracted Pahlavi books of religious texts; Inspiration and prophecy, injunctions, debates, epic texts, history, geography, religious and legal laws and small Pahlavi treatises. Based on the findings of the research, it was found that in the Middle Persian, the tendency of the correlation pair ov is more than vo. The main word order in sov of the Middle Persian is variable and free.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Word Order
  • Middle Persian Language
  • Typology
آموزگار، ژاله و احمد تفضلی(1375). زبان پهلوی: ادبیات و دستور آن. تهران: انتشارات معین.
آموزگار، ژاله(1386). کتاب پنجم دینکرد، تهران: انتشارات معین.    
ابوالقاسمی، محسن (1375). دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.
برونر کریستوفر، ج(1386). نحو زبان­های ایرانی میانه غربی، ترجمه و تحقیق سعید عریان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ وهنر اسلامی.
ثمره، یداله(1369). «تحلیلی بر رده­شناسی زبان: ویژگی­های رده­شناختی زبان فارسی. زبان­شناسی،7(1): 61-80.
جعفری دهقی، محمود( 1365). ماتیکان یوشت فریان. تهران: انتشارات فروهر.
دهدشتی، آذر میدخت(1363). پژوهشی در متن پهلوی سی روزه کوچک و سی روزه بزرگ. تهران: فروهر.
دبیر مقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبان­های ایرانی. جلد اول و دوم. تهران .سمت. عریان، سعید(1371). متن­های پهلوی، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
راستارگویوا، د، س (1347). دستور زبان فارسی میانه. ترجمه ولی الله شادان، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
راشد محصل، محمد تقی (1366). گزیده های زاد اسپرم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی.
راشد محصل، محمد تقی(1385). زند بهمن یسن، تصحیح متن، آوانویسی، برگردان فارسی و یادداشتها، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی.
زرشناس، زهره و علی صابونچی (۱۳۹۸). «بررسی آرایش سازه‌های متن سغدی داستان دو مار »، زبان شناخت. سال 10، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 67-91.
ژینیو، فیلیپ(1386). ارداویراف نامه ترجمه ژاله آموزگار، تهران: انتشارات معین، انجمن ایران­شناسی فرانسه در ایران.
شریفی, شهلا. (1387). «آرای هاوکینز در حوزه رده‌شناسی آرایش واژه‌ها و بررسی انطباق یا عدم انطباق این آرا بر آرایش واژه‌ها در زبان فارسی». زبان و زبان‌شناسی، 4(7): 78-96.
غلامعلی زاده، خسرو (1386). « ساخت زبان فارسی» چاپ پنجم، تهران. احیا کتاب.
فره وشی، بهرام(1386). کارنامه اردشیر بابکان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.   
محمود اف ، حسن(1365). «ترتیب توالی کلمات در جملات ساده دوترکیبی فارسی». مجله زبان­شناسی. :1/3 .66-53.
مقدم، آژیده(1390). «معانی و ساخت­های دستوری حروف اضافه در زبان­های پهلوی ساسانی و پارسی میانه ترفانی». پژوهش­های زبان، 2(1): 129-156.
منشی زاده، مجتبی و محمد امین ناصح(1386). «نگاهی رده شناختی به نحو زبان فارسی میانه پهلوی»، نشریه دانشکده ادبیات شهید باهنر کرمان، 22(19): 235- 257.
میر فخرایی، مهشید(1367). روایت پهلوی، تهران.
موسوی خو، راضیه؛ زرشناس، زهره و آتوسا رستم بیک تفرشی(۱۳۹۹). «رده‌شناسی آرایش سازه‌های متن سغدی بودایی (( وسنتره جاتکه ))؛ بر اساس مولفه‌های فعلی »، زبان شناخت. سال 11 ، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 1-24.
واحد لنگرودی محمد مهدی(1382). ترتیب کلمات اصلی در جمله ساده در گویش گیلکی لنگرود، گویش شناسی،:1(1): 98- 121.
Aboelghasemi, Mohsen (1996). Persian Language Historical Grammar. Tehran: Samt Publication.
Amuzegar, Zhaleh (2007). Fifth Book Dinkard. Tehran: Moein Publication.
Amuzegar, Zhaleh and Ahmade Tafazoli (1996). Pahlavi Language: Literature and Its Grammar. Tehran, Moein, Publication.
Brunner.C. A. (1977). Syntax of Western Middle Iranian, Delmal and    New York, Caravan books.
Comrie, B. (1989). Language Universals and Linguistic Typology (2nd ed.). Chicago, IL: University of Chicago Press.
Dabir-Moghaddam, M. (2013). Typology of Iranian Languages. Volume (1&2). Tehran: Samt Publication.
Dabir Moghadam, M. (2006). Internal and External Forces in Typology: Evidence from Iranian Languages. Literary Text Research, 7(22), 1-25.
Dabir Moghadam, M. (2001). "Word Order Typology of Iranian Language", The Journal of humanities, 2(8):17-23.
Dabir Moghadam, M. (1997). "Descriptive and Theoretical Aspects of Word Order Status in Persian and Selected Iranian Languages". In B. Caron (ed.) (1997) Proceedings of the 16 International Congress of Linguists. London: Elsevier Science Ltd.
Dehdashti, A. M. (1984). Research in Pahlavi Text Small Thirty Days and Big Thirty Days. Tehran: Farvahar.
Dryer, M. (1992). "The Greenbergian Word Order Correlations, Language. 68: 81 -138.
Farhvashei, B. (2007). Karnamag-e Ardasheir Babakan, Tehran: Tehran University Publication.
Gholam Alizadeh, K. (2007). “Persian Structure” Version 5. Tehran: Ehyae Ketab.
Greenberg, J. (1963). "Some Universals of Grammar with Particular Reference to the Order of Meaningful Elements. In Greenberg (ed) Universals of Language, pp. 107- 136. Cambridge: MIT press.
Hawkins, J., A. (1983). “Word Order Universals”. Academic Press New York.
Jafari Dehaghi, M. (1986). Matikan Yuesh Feriyan. Tehran: Farvahar Publication.
Johnson, D. (1974). “Toward a Theory Relationally Based Grammar.”, Ph.D. Dissertation, The University of Illinois.
Mahmood OF, H. (1986). Word Order of in Simple and Compound Persian Sentences. Linguistic Journal: 3/1.53-66.   
Mir fakhraei, M. (1988). Pahlavi Rivāyat, Tehran.
Moghadam, A. (2011). “Semantics and Grammar Structures Preposition in Pahlavi Sasani and Middle Persian Turfani” Language Researches 2(1).129-156.
Monshei Zadeh, M. and M. A. Naseh (2007).” Consider Typology to Persian Middle (Pahlavi). journal of collage Shaheid Bahonare Kerman, 22(19)235-257.
Musavi khoo, R.; Zarshenas, Z. and A. Roastambeik Tafreshi (2021). Typology of the Word Order of the Buddhist Sogdian Text “Vesantra Jᾱtaka” (The Story of the Buddha’s Birth) based on Verbal Categories. Language Studies, 11(2), 217-238.
Oryan, S. (1992). Pahlavi Texts, National Library Republic Islamic of Iran.
Rashed Mohasel, M. T. (2006). Zand Bahman Yasan, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.
Rashed Mohasel, M. T. (1987). Gozid-e Hayeh Zadesparm, Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.
Rastar Goiva, D, S (1968). Middle Persian Grammar. Translation by Vali Allah Shayan, Tehran: Cultural Foundation Iran.   
Samareh, Y. (1990). Analyses According Typology: Persian Language Typology Characteristic. Linguistic,7(1):61-80.
Sharifi, S. (2008). Hawkins's Word Order Typology and the Word Order Patterns of the Persian Language. Language and Linguistics, 4(7), 78-96.
Vahedi, Langgarodi, M. M. (1383). Words Order Original in Simple Sentence in Geilaki Langgarud Dialect. Dialectology,1: (1): 98-121.
zarshenas, Z. and A. Sabounchi (2020). Study of Word Orders in Sogdian Text, the Story of Two Snakes. Language Studies, 10(2), 67-91.
Zheineib, F. (1386). Ardaveiref Nam-e Translation by Zhaleh Amuzegar, Tehran: Publication Moein, Institute Français de Recherche en Iran.