نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران‌جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 پژوهشگر دکتری، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران‌مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر، پاسخی به حوزه نسفی‌پژوهی است و با هدف آشناسازی عرفان‌پژوهان و دوست‌داران عرفان در ایران، با مطالعات و پژوهش‌های عرفانی ذیل آثار و شخصیت علمی- فلسفی عزیزالدین نسفی، فراهم گردید. در این پژوهش، نسفی‌پژوهی در عرصه‌ آثار خطی، کتب، مقالات(علمی و کنفرانسی) و پایان‌نامه‌ها در ایران از آغاز تا زمان معاصر معرفی می­شود. روش پژوهش حاضر، جستجو بر پایه‌ کلیدواژه‌ «عزیزالدین(عزیز، عزالدین، عزیزبن‌محمد) نسفی» است که با توجه به جستجوی آن در بانک‌های اطلاعاتی مانند مجلات، اسناد، سایت‌ها، کتابخانه‌ها و ... مجموعه آثار مرتبط با نسفی‌پژوهی نیز شناسایی و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سیر تحول نسفی‌پژوهی در ایران از نظر زمانی، سیر صعودی دارد و از اواخر دهه 80 و 90، پژوهش‌ها به سوی مقایسه‌ دیدگاه‌های عزیزالدین نسفی با سایر اندیشمندان و متفکران در حوزه‌ها و رشته‌های مختلف پیش رفت. آسیب‌شناسی در زمینه‌ پایان‌نامه‌ها و مقالات حوزه‌ نسفی‌پژوهی، نشان می‌دهد به دلیل فقدان اطلاعات پژوهشی جامع به منظور غنی‌سازی مطالعات در این حوزه، شاهد تکرار تحقیقات پیشین هستیم. نگارندگان امیدوار هستند این پژوهش بتواند با معرفی آثار به جای‌مانده از عزیزالدین نسفی و تحلیل و تبیینِ تحقیقات و مطالعات علمی عرفان‌پژوهان معاصر در حوزه‌ شخصیت علمی- فلسفی ایشان و تحلیل آثار و اندیشه‌های نسفی، راه میانبر و کوتاهی بر سر راه علاقه‌مندان ترسیم نماید تا بهره‌برداری از این آثار گران‌سنگ، سهل‌الوصول‌تر گردد و از طریق دانشجویان با آشنا شدن نقاط ضعف روش‌شناسی موجود در پژوهش‌های قبلی، بتوانند در جهت رفع آن تلاش کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

From Nasafi Language; Meta-Synthesis the Previous Researches Concerning Aziz-e-Nasafi

نویسندگان [English]

  • Erfan Khasmafkan Nezam 1
  • Hanieh Sadat ZendehBad 2
  • Mohammad Mansour Falamaki 3

1 PhD Condidate of Architecture, Department of Art and Architecture, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Ph.D. Candidate, Department of Architecture, Centeral Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran. Iran

3 professor, Department of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The present study is a response to the field of mysticism and it is presented to familiarize mystics and mystics in Iran with mystical studies and research under the works and scientific-philosophical personality of Azizuddin Nasafi. This research deals with the introduction of semiotics in the field of manuscripts, books, articles (scientific and conference), and theses in Iran from the beginning until today. The current research method is searching based on the keyword "Aziz al-Din (Aziz, Ezz al-Din, Aziz bin Muhammad) Nasafi" and according to its search in databases such as magazines, documents, sites, libraries, etc. , a set of works related to qualitative research was identified. And it was evaluated and analyzed in terms of content. The findings of the research indicate that the course of evolution of Nasfiology in Iran has been upward in terms of time, and since the late 80s and 90s, research has progressed towards comparing the views of Azizuddin Nasafi with other thinkers and thinkers in various fields. The fields of pathology in the field of theses and articles in the field of basic studies show that due to the lack of comprehensive research information to enrich studies in this field, we are witnessing the repetition of previous research. The authors hope that by introducing the remaining works of Azizuddin Nasafi and analyzing and explaining the research and scientific studies of contemporary mystics in the field of his scientific-philosophical personality and analyzing Nasafi's works and ideas, a shortcut and a short way will be drawn for it. Those interested in exploiting these precious works will be more available, and in this way, students can learn about the weak points of the methodology in previous research and try to fix them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aziz-e-Nasafi
  • Nasafi Studies
  • Sourceology
  • Review Research
  • Meta-Synthesis
آریا، غلامعلی و مرجان بوترابی(1387). «عزیزالدین نسفی و ولایت عرفانی»، فصلنامه علمی نامه الهیات، سال 1، شماره 2، صص 99- 115.
آل‌یاسین، محمدباقر(1388). «عقل و جایگاه آن در عرفان و زندگی انسان(قسمت دوم: از دیدگاه عزیزالدین نسفی)»، نشریه آفتاب اسرار، شماره 9، صص 3- 10.
ابراهیمی‌دینانی، آرزو(1392). «کمال در مشرب عرفانی عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، سال 14، شماره 27، صص 103- 146.
ابراهیمی‌دینانی، غلامحسین(1399). عرفان شرقی: شرح رساله «مقصد اقصی» عزیزالدین نسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی، ترجمه: امیر اسماعیلی، تهران: نور سخن.
احمدوند، ولی‌محمد(1390). «عرفان و قدرت سیاسی»، فصلنامه علمی قبسات، سال 16، شماره 61، صص 205- 222.
اسپرهم، داود و افسون امینی (1396). منازل‌السائرین الی‌الله، تهران: نشر آرایان.
اسدی‌گرمارودی، محمد و بابک عزیزی (1390). «تبیین مراتب انسان کامل در اندیشه عرفانی عزیزالدین نسفی»، دوفصلنامه پژوهشنامه عرفان، سال 2، شماره 4، صص 1- 14.
افراسیاب‌پور، علی‌اکبر(1392). «مهدویت از دیدگاه عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی عرفان اسلامی، سال 9، شماره 36، صص 79- 92.
اکبری، منوچهر و مریم علی‌نژاد(1396). «جلوه‌های تصویری اندیشه‌های عرفانی عزیزالدین نسفی در رساله «انسان کامل»، فصلنامه علمی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، سال 10، شماره 1(35 پیاپی)، صص 169- 184.
امین، ندا(1397). «ساختار گفتمان مسلط در کتاب الانسان‌الکامل عزیزالدین نسفی»، نخستین همایش ملی تحقیقات ادبی با رویکرد مطالعات تطبیقی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، «https://civilica.com/doc/902210».
ایرانی، اکبر؛ اسفندیار، محمودرضا و علیرضا مختارپور (1381). انسان کامل(تلخیص و بازنویسی کتاب انسان کامل اثر عزیزالدین نسفی)، تهران: اهل قلم.
ایزدی‌یزدان‌آبادی، احمد(1385). «بررسی تطبیقی آراء حکما و اندیشمندان ایرانی- اسلامی درباره انسان کامل»، فصلنامه خردنامه صدرا، شماره 45، صص 41- 60.
باغ‌دسراف، مریم(1378). فرهنگ تعبیرات و اصطلاحات عرفانی الانسان‌الکامل عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر علی‌اصغر حلبی، استاد مشاور: دکتر برومند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
باقری، معصومه و عبداله نصرتی(1395). «بررسی ویژگی‌های سبکی(زبانی) کتاب کشف‌الحقایق»، فصلنامه مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، سال 2، شماره 1/3، صص 1- 13.
بدیعی، محمد(1387). «مفسران و شارحان مکتب عرفانی ابن‌عربی»، فصلنامه علمی معرفت، سال 17، شماره 128، صص 81- 98.
تجلیل، جلیل و یاسر هوشیار(1394). «بررسی تطبیقی سیمای انسان کامل در خطبه متقین نهج‌البلاغه و آثار عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی پژوهش‌های نهج‌البلاغه، شماره 46، صص 19- 30.
جوینی، عزیزاله(1362). تفسیر نسفی، قم: بنیاد قرآن.
حاجی سید آقایی، اکرم‌السادات(1381). شرح لغات و اصطلاحات عرفانی کتاب الانسان‌الکامل، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر محمد غلام‌رضایی، استاد مشاور: دکتر بهمن سیدنظری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی.
حاجی‌سیدآقایی، اکرم‌السادات(1399). شرح لغات و اصطلاحات عرفانی کتاب الانسان‌الکامل، تهران: انتشارات مدید.
حسین‌پور، اکبر(1386). سیر تکاملی انسان کامل در آثار حلاج، بایزید، عزیزالدین نسفی، ابن‌عربی، عبدالکریم گیلانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر علی‌اصغر حلبی، استاد مشاور: دکتر مهردخت فاطمه برومند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
حسین‌پور، اکبر(1391). در جستجوی انسان کامل(در آثار ابن‌عربی، نسفی، گیلانی)، تهران: نشر انتخاب.
حقی، علی و سیده‌سمیه حسینی(1396). «مقام خلافت از دید ملاصدرا و عزیزالدین‌نسفی»، فصلنامه علمی قبسات، سال 22، شماره 86، صص 129- 148.
حقیقت، طاهره و سعید حاتمی(1395). «نقد و تحلیل اندیشه‌های اخلاقی و تربیتی عزیزالدین نسفی و مقایسه‌ آن با آراء سعدی»، کنگره بین‌المللی زبان و ادبیات، دانشگاه تربت حیدریه، مشهد، «https://civilica.com/doc/581979».
حمزییان، عظیم و طناز رشیدی‌نسب(1397). «بررسی حقیقت وجود و مواجهه با آن در آثار عزیز نسفی(با تأکید بر آرای رودلف اتو)»، فصلنامه علمی اندیشه دینی، سال 18، شماره 2(پیاپی 67)، صص 53- 70.
حیدری، مهدی(1397). «نقطه و دایره در ادبیات عرفانی فارسی مطابق با مکتب ابن‌عربی»، دوفصلنامه علمی ادبیات عرفانی، سال 10، شماره 18، صص 163- 182.
حیدری، مهدی(1398). «اصطلاحات و نمادهای کلیدی مکتب ابن‌عربی در آثار منثور عزیزالدین نسفی»، نشریه علمی نثر پژوهی ادب فارسی، سال 22، شماره 45، صص 67- 89.
خرمشاهی، قوام‌الدین(1380). «اهل وحدت»، نشریه دروازه بهشت، شماره 2، صص 40- 49.
خسروانی‌شریعتی، سیدمحمد(1380). «لیله‌القدر، عید فرشتگان»، نشریه گلستان قرآن، شماره 91، صص 18- 21.
خیاطیان، قدرت‌ا... و الهام رضوانی‌مقدم(1399). «بررسی نثر عرفانی خطابی در کتاب «الانسان‌الکامل» عزیزالدین‌نسفی»، مجله علمی مطالعات زبانی و بلاغی، سال 11، شماره 21، صص 79- 100.
دالوند، علیرضا(1393). بررسی و تبیین روش‌های بلاغی در نثر خطابی کتاب انسان کامل عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر محمدرضا حسنی‌جلیلیان، استاد مشاور: دکتر محسن حسینی‌مؤخر، گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان.
دینانی، غلامحسین (1371). «انسان کامل»، مجله تحقیقات اسلامی، سال 7، شماره 2، صص 7- 20.
ربانی، حامد(1352). مقصد اقصی در گنجینه عرفان، تهران: نشر گنجینه تاریخ.
رضایی، محمد و حسن رحماندوست(1394). «سبک‌شناسی نثر کتاب الانسان‌الکامل عزیزالدین نسفی»، همایش بین‌المللی جستارهای ادبی، زبان و ارتباطات فرهنگی، موسسه سفیران فرهنگی مبین، تهران، «https://civilica.com/doc/533333».
رضایی، محمد و حسن رحماندوست(1394). «تفکر عرفانی عزیزالدین نسفی»، همایش بین‌المللی جستارهای ادبی، زبان و ارتباطات فرهنگی، موسسه سفیران فرهنگی مبین، تهران، «https://civilica.com/doc/533317».
رضوی، مهدی(1398). آنکس که منم گوی که کیست؟ رساله در بیان شناخت و معرفت انسان برگرفته از کتاب الانسان‌الکامل عزیزالدین نسفی، تهران: انتشارات خجستگان.
رضوی، مهدی(1398). بیا تا گام برداریم: مقدمه کتاب انسان کامل نوشته عزیزالدین نسفی در قرن هفتم هجری‌قمری، تهران: انتشارات خجستگان.
رئیسی، احسان(1394). «دیدگاه نسفی درباره سلوک عرفانی»، دوفصلنامه علمی ادبیات عرفانی، سال 7، شماره 13، صص 65- 84.
رئیسی، احسان؛ میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر؛ محمدی‌فشارکی، محسن و حسین آقاحسینی(1392). «هستی و مراتب آن از دیدگاه عزیز نسفی»، دوفصلنامه علمی ادبیات عرفانی، سال 5، شماره 8، صص 93- 121.
رمضانی، مرضیه(1385). «کرامت انسان و انسان کامل در عرفان»، نشریه آینه پژوهش، شماره 102، صص 55- 67.                                                     
ریجون، لوید(1378).  عزیز نسفی، ترجمه: دکتر مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز.
زارع‌بازقلعه، صونیا و صغری زارع(1395). «ذکر عرفانی در گذر زمان»، فصلنامه علمی عرفانیات در ادب فارسی، شماره 28، صص 44- 64.
زرگران، ایمان و غلامحسین غلامحسین‌زاده(1395). «کثرت‌گرایی دینی در کتاب الانسان الکامل عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی مطالعات عرفانی، شماره 24، صص 105- 130.
ساعدی، سیدمحمد(1395). آداب صوفیانه: تحلیل و تطبیق در مصباح‌الهدایه عزالدین کاشانی و انسان کامل عزیزالدین نسفی، تهران: نشر سخنوران.
سالار، طاهره(1386). مقایسه انسان کامل در عرفان و اومانیسم، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر عبدالرضا مظاهری، استاد مشاور: پرویز عباسی داکانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
سعیدی، حسن و صفرعلی قدیری(1396). «مقایسه انسان‌شناسی در اندیشه عزیزالدین‌نسفی با حکمت ایران باستان»، فصلنامه علمی عرفان اسلامی، سال 14، شماره 54، صص 13- 28.
سلطانی، فاطمه و طاهره میرهاشمی(1398). «بررسی استعاره مفهومی «جهان هستی، درخت است» در متون عرفانی»، دوفصلنامه علمی ادبیات عرفانی، سال 11، شماره 20، صص 7- 31.
سلطانی‌کوهبانی، حسن و سارا لطیفیان(1395). «عالم الست در متون منثور عرفانی تا قرن هفتم»، فصلنامه علمی عرفانیات در ادب فارسی، شماره 22، صص 63- 81.
شاکر، محمدکاظم و فاطمه‌سادات موسوی(1389). «قرائتی بین ادیانی از انسان کامل با رویکرد عرفانی»، مجله علمی الهیات تطبیقی، سال 1، شماره 4، صص 19- 38.
شفیق‌اسکی، حسین(1391). جنبه‌های عرفانی عالم کبیر و عالم صغیر از دیدگاه عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر عبدالرضا مظاهری، استاد مشاور: دکتر پرویز عباسی‌داکانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
شمشیری، بابک و زهرا فریدونی(1393). «مفهوم خود از دیدگاه روان‌شناسی انسان‌گرا و عرفان اسلامی با تأکید بر روش تطبیقی»، مجله علمی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال 4، شماره 16، صص 65- 84.
شیخ‌حسنی، فهیمه(1381). انسان کامل از دیدگاه امام‌خمینی و عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر علی شیخ‌الاسلامی، استاد مشاور: دکتر صمد موحد، دانشکده الهیات، فلسفه و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
شیری، قهرمان(1390). «کرامت‌های تخیلی در تصوف»، فصلنامه علمی زبان و ادبیات فارسی، سال 19، شماره 70، صص 63- 106.
شه‌بخش، آمنه(1388). «شناخت و تبیین انسان کامل در حوزه عرفان عملی(بر اساس آرای عزیزالدین نسفی، سنایی و عطار)»، نشریه ادبیات فارسی، شماره 24، صص 127- 175.
شهسواری، امیراعلم و جمیله علم‌الهدی(1398). «روش‌شناسی پژوهش مروری و نقش آن در تولید دانش: توسعه یک گونه‌شناسی»، فصلنامه علمی روش‌شناسی علوم انسانی، سال 25، شماره 98، صص 79- 105.
صاحبی، محمدجواد(1372). «نقش توحید در اصلاح اجتماعی»، نشریه کیهان اندیشه، شماره 48، صص 83- 96.
طالبی‌آهویی، فاطمه(1392). بررسی و مقایسه عشق، شادی، عقل و شریعت‌گریزی در اشو و اکنکار و عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر عبدالرضا مظاهری، استاد مشاور: دکتر بخشعلی قنبری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
طالبیان، یحیی و ندا امین(1397). «ارتباط بافت موقعیتی و لایه‌های معنایی زبان در رساله «در بیان سلوک» کتاب الانسان‌الکامل؛ با تکیه بر رویکرد نقش‌گرایی هلیدی»، نشریه علمی پژوهش‌های ادب عرفانی، سال 13، شماره 38، صص 29- 46.
عین‌علیلو، علی و سارا حاج‌آخوندی(1393). «بررسی مقایسه‌ای «ظهور ممکنات» بر اساس کتاب «انسان کامل» نسفی و «انسان کامل» گیلانی»، فصلنامه علمی بهارستان سخن(ادبیات فارسی)، سال 11، شماره 26، صص 203- 220.
فرخ‌آشتیانی، بهاره (1397). فرهنگ موضوعی آثار چاپی عزیزالدین نسفی، تهران: نشر گیوا.
فدائی‌مهربانی، مهدی(1386). «ای درویش ...!(عزیزالدین نسفی و تأسیس اندیشه سیاسی بر مبنای اندیشه عرفانی)»، نشریه خردنامه همشهری، شماره 15، صص 37- 38.
فدائی‌مهربانی، مهدی(1387). «درآمدی بر ارتباط نظام معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی عزیز نسفی»، فصلنامه علمی پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال 9، شماره 3(پیاپی 35)، صص 133- 160.
فدائی‌مهربانی، مهدی(1388). «ریشه‌یابی مفهوم حرکت جوهری در حکمت عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، سال 41، شماره 82، صص 147- 176.
فدائی‌مهربانی، مهدی(1388). پیدایی اندیشه سیاسی عرفانی در ایران از عزیز نسفی تا صدرالدین شیرازی، تهران: نشر نی.
فلامکی، محمدمنصور(1390). ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری، چاپ چهارم، تهران: نشر فضا(مؤسسه علمی و فرهنگی فضا).
فلامکی، محمدمنصور(1391). شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب، چاپ سوم، تهران: نشر فضا(مؤسسه علمی و فرهنگی فضا).
فیرحی، داود و مهدی فدایی‌مهربانی(1389). «تأملی در اندیشه سیاسی عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی سیاست، دوره 40، شماره 3، صص 261- 278.
کاشفی‌مهر، علی‌اکبر(1395). بررسی تطبیقی انسان کامل از دیدگاه کنفوسیوس و عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر قربان علمی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران.
کشاورزی عیش‌آبادی، سعید(1380). جایگاه انسان از دیدگاه ژان‌پل سارتر و عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر علی‌اصغر حلبی، استاد مشاور: دکتر صمد موحد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
کلانتر، نوش‌آفرین و طاهره صادقی‌تحصیلی(1395). «درخت در نمادپردازی‌های عارفانه و ریشه‌های اسطوره‌ای آن»، دوفصلنامه علمی ادبیات عرفانی، سال 8، شماره 15، صص 67- 92.
کیوانی، مجدالدین(1378). «عزیز نسفی و آثار او»، نشریه کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 28، صص 34- 37.
لطیفی، رحیم(1385). «اثبات امامت و انسان کامل(2)»، فصلنامه انتظار موعود، شماره 18، صص 41- 72.
لندولت، هرمان(1377). «عزیز نسفی و بحث ماهیت وجود»، ترجمه: حسن لاهوتی، نشریه دانشکده الهیات دانشگا فردوسی مشهد، شماره 41 و 42، صص 407- 417.
لندولت، هرمان(1379). بیان‌التنزیل، ترجمه: محمدرضا جوزی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ماهیار، شکیبا(1390).  اشارات عزیزالدین نسفی، تهران: نشر الهام.
محمدی‌آسیابادی، علی؛ امین، احمد؛ کریمی، پرستو و زهره اسماعیلی(1397). «بررسی تعلیم و تربیت در آثار عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی ادیان و عرفان، سال 51، شماره 2، صص 291- 308.
مرادی، حسن(1389). انسان کامل در قرآن و بازتاب آن در «الانسان‌الکامل» عزیزالدین نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر ماندانا هاشمی، استاد مشاور: دکتر مریم امیر ارجمند، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
مرزانی، فریبا(1393). رساله‌ قشریه و الانسان‌الکامل، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر سعید روزبهانی، دانشکده علوم انسانی اسرار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار.
معلم، حسین(1378). راز ربانی(اسرارالوحی سبحانی) در شرح حدیث قدسیه معراجیه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
موله، ماریژان(1394). دو سمت سکه‌ی ولایت، ترجمه: محمدعلی اخوان، مشهد: اخوان خراسانی.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر(1378). تصحیح کتاب بیان‌التنزیل و تحلیل آثار عزیزالدین نسفی، رساله دکتری، استاد راهنما: دکتر مهدی محقق، استاد مشاور: دکتر مظاهر مصفا و دکتر تقی پورنامداریان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر(1379). «نسفی و وحدت وجود»، فصلنامه علمی زبان و ادبیات فارسی، شماره 30- 31، صص 125- 144.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر (1391). بیان‌التنزیل، تهران: انتشارات سخن.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر(1391). کشف‌الحقایق عزیز نسفی(قرن هفتم هجری)، تهران: انتشارات سخن.
میرباقری‌فرد، سیدعلی‌اصغر(1395). مجموعه رسائل عزیزبن‌محمد نسفی مشهور به الانسان‌الکامل، تهران: انتشارات سخن.
میرباقری فرد، سیدعلی‌اصغر و احسان رئیسی(1396). «شیوه‌ تبیین سنت و مشرب عرفانی(نمونه مطالعاتی: عزیز نسفی)»، دوفصلنامه علمی ادبیات عرفانی، سال 9، شماره 16، صص 171- 202.
ناصری، حق‌وردی(1381). زبده‌الحقایق(تصحیح و تعلیق کتاب زبده‌الحقایق اثر عزیزالدین نسفی)، تهران: نشر طهوری.
ناظم‌زاده، مرضیه(1383). بررسی انسان کامل در آثار عزیزالدین نسفی و نگرشی به سیر تاریخی این اصطلاح تا زمان او، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر علی‌اصغر حلبی، استاد مشاور: دکتر مهردخت فاطمه برومند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
نجفی‌کیا، فریبا(1390). توحید از دیدگاه عزیز نسفی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر عزیزاله افشار کرمانی، استاد مشاور: دکتر پرویز عباسی‌داکانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
نسفی، عزیزالدین(1341). الانسان‌الکامل، تصحیح: ماریژان موله و هانری کربن، ترجمه: دکتر سیدضیاءالدین دهشیری، تهران: انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران و نشر طهوری.
نسفی، شیخ عزیزالدین‌بن‌محمد(1344). کشف‌الحقایق، تعلیق: دکتر احمد مهدوی‌دامغانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
نسفی، شیخ عزیزالدین(1365). مقصداقصی(از ره‌توشه دیار کمال، مجموعه‌ای برگزیده از رسالات عرفانی)، قم: انتشارات نور فاطمه.
نسفی، عزیزبن‌محمد(1379). بیان‌التنزیل: شرح احوال و تحلیل آثار، تصحیح و تعلیق: سیدعلی‌اصغر میرباقری‌فرد، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نصرتی، عبدا... و فرشاد عربی(1392). «تلقی عرفا و مشایخ صوفیه از «فقر» با تکیه بر «کشف‌المحجوب» علی هجویری و «انسان کامل» عزیزالدین نسفی»، فصلنامه علمی عرفانیات در ادب فارسی، شماره 17، صص 119- 141.
نصیری، محمد(1384). «انسان کامل در عرفان اسلامی»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال 1، شماره 1، صص 67- 92.
نیری، محمدیوسف و عباس مرادی(1391). «ولایت در نگاه راز شیرازی»، مجله علمی شعرپژوهی بوستان ادب(علوم اجتماعی و انسانی سابق)، سال 4، شماره 1(پیاپی 11)، صص 197- 222.
نیکوبخت، ناصر و سید علی سراج(1393). «خاقانی‌پژوهی؛ معرفی و نقد پژوهش‌های انجام گرفته درباره‌ خاقانی از آغاز تا امروز»، فصلنامه علمی پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شماره 35، صص 74- 93.
واردی، زرین‌تاج؛ نیّری، محمدیوسف و فاطمه معزی(1398). «ریشه‌شناختی «وحدت وجود» در «کشف‌الحقایق» نسفی»، فصلنامه علمی عرفان اسلامی، سال 16، شماره 62، صص 13- 30.
وسفی، محمدرضا(1394). عرفان‌پژوهی، کتاب‌شناسی 400 پژوهش عرفانی معاصر، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
هاشمی، سیمین(1382). بررسی اصطلاحات عرفانی «انسان کامل» عزیزالدین نسفی با توجه به مثنوی معنوی مولوی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر عبدالرضا سیف، استاد مشاور: دکتر عزیزاله جوینی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران.
یزدانفر، ساره(1391). «بررسی اصطلاحات عرفانی مشترک در حدیقه‌الحقیقه و مناقب‌العارفین»، فصلنامه علمی عرفانیات در ادب فارسی، شماره 18، صص 167- 189.
یزدی‌بالاجاه، زهرا(1389). معاد از دیدگاه عزیزالدین نسفی و شیخ اشراق، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: دکتر عزیزاله افشار کرمانی، استاد مشاور: دکتر موسی ملایری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
یوسفی، محمدرضا و الهه حیدری‌جونقانی(1391). «نوآوری‌های نسفی در تأویلات آیه نور»، فصلنامه علمی متن‌شناسی ادب فارسی(پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی سابق)، سال 48، شماره 2، صص 125- 140.
Azar. A. S. and A. Hashim (2014). “Towards an Analysis of Review Article in Applied Linguistics: Its Classes, Purposes and Characteristics”, English Language teaching, No. 7, pp. 76- 88.
King, W. and J. He (2005). “Understanding the Role and Methods of Meta-Analysis in IS Research”, Communications of the Association for Information Systems, No. 16, pp. 665- 686.
Kitchenham, B. and S. Charters (2007). Guidelines for Performing Systematic Literature Reviews in Software Emgineering, Computer Science. Keele: Keele Univrsity.
Okoli, C. and K. Schabram (2010), “A Guide to Conducting a Systematic Literature Review of Information Systems Research”, Sprouts: Working Paper on Information, vol. 10, No. 26, Retrieved jul 26, 2018, from: http://sprouts.aisnet.org/10-26.
Ridgeon, Lioyd. (1998), Aziz Nasafi, T: Curzon Richmound.
Ridgeon, Lioyd. (1998), Introduced and Persian Metaphysics and Mysticism: Selected Treatises of Aziz Nasafi, T: Curzon Richmound.
- www.aghabozorg.ir
- www.ensani.ir
- www.gisoom.com
- www.irandoc.ac.ir
- www.ketab.ir
- www.magiran.com
- www.noormags.com
- www.nli.ir
- www.opac.nlai.ir
- www.sid.ir
- www.sohalibrary.com
- www.utdlib.ut.ac.ir