فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
انگاره سرو در خیال ایرانی
5
26
FA
فاطمه
جهان پور
کارشناس ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
fjahanpour@gmail.com
پیوند بین انسان و گیاه و همسان انگاری آدمی و درخت از دیرینه ترین تصورات و باورها در میان اقوام و ملتها بوده است. درخت از منظر آدمی همواره از موقعیتی قدسی و ساحتی مینوی برخوردار بوده و در بینش اساطیری ملتها تجلی های مختلف و گوناگون داشته است. در این مقاله ضمن برشمردن جایگاه این عنصر قدسیانه در فرهنگهای مختلف، مشخصاَ اهمیت جایگاه اساطیری درخت سرو در باور ایرانیان از دوران باستان تا دوره اسلامی مشخص و با پیگیری جلوه های اسطورهای آن در آیینهای مربوط به مرگ، تلاش میشود تا با مطالعه وجوه مشترک میان این مناسک، کاربرد این انگاره در آیین های زادمرد بررسی شود.
گیاه,درخت سرو,مناسک سوگواری,سیاوش,امام حسین(ع),علم گردانی,نخل گردانی
https://www.pazand.ir/article_49840.html
https://www.pazand.ir/article_49840_db64c84c47447c8767d527a4f714987c.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
زرتشت در آپوکریفا
27
34
FA
میلاد
جهانگیرفر
کارشناس ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
jahangirfar_milad@ymail.com
در <em>کتاب مقدس</em> اشارات متعددی به ایران وجود دارد، هرچند نام زرتشت، پیامبر باستانی ایران، در کتابهای رسمی و پذیرفته شده توسط کلیسا ذکر نشده است. با وجود آن که کتابهای آپوکریفا منابعی مهم برای مطالعه دوره پس از حواریون محسوب میشود، عمدتاً توسط کلیسا مردود شناخته شدهاند. <em>انجیل عربی کودکی مسیح</em> یکی از کتابهای آپوکریفای <em>عهد جدید</em> است که در آن نام زرتشت ضمن داستان افرادی آمده است که از سرزمینی شرقی برای دیدن مسیح نوزاد به بیتاللحم سفر میکنند. نویسندگان کلاسیک و دوره میانه هویتهای گوناگونی برای این زرتشت ارائه دادهاند، هرچند به نظر میرسد که وی کسی جز پیامبر ایرانی نباشد. همچنین جالب توجه است که تولد مسیح، بر اساس نوشتههای <em>عهد جدید</em>، شباهت چشمگیری با زایش زرتشت، بر اساس نوشتههای فارسی میانه، دارد.
انجیل عربی کودکی مسیح,انجیل متی,آپوکریفا,زایش زرتشت
https://www.pazand.ir/article_49841.html
https://www.pazand.ir/article_49841_92bff77e61306887507ce5e6e6c927ea.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
مفسران حقوقی مادیان هزار دادستان
35
52
FA
نادیا
حاجی پور
پژوهشگر (دکتری) فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
nadiahajipour@yahoo.com
<em>مادیان هزار دادستان</em> یا کتاب هزار داوری، رساله ای درباره حقوق دوره ساسانی و به زبان فارسی میانه است.این مجموعه در پایان دوره ساسانی یعنی نیمه نخست قرن هفتم میلادی نوشته شده است و قوانینی که در آن مطرح میشود متعلق به دوره پیش از اسلام است<strong>. </strong>نام بیش از 50 مفسر در این متن آمده است که از میان آنها 4 موبد، 4 موبدان موبد و 47 حقوقدان بودند. نام برخی از این مفسران را که فتواهای بسیاری از آنها نقل میشود، میتوان در میان مفسران اوستا نیز مشاهده کرد.با توجه به تعداد زیاد مفسران حقوقی که در کتاب از آنها نام برده شده است، این سوال پیش میآید که آیا این موضوع میتواند دلیلی باشد بر این نکته که نهاد حقوقی در دوره ساسانی تشکیل شده بود و حقوقدانان در آن به حل مسائل حقوقی مراجعهکنندگان میپرداختند. حضور این تعداد از حقوقدانان برجسته و آگاه به مسائل حقوقی و قضایی در منطقه پارس، ممکن است بیانگر تشکیل شدن این نهاد حقوقی در زمان خسرو پرویز یعنی زمان تدوین <em>مادیان هزار دادستان</em> باشد که این حقوقدانان خبره، در آن مشغول به حل مشکلات حقوقی و رسیدگی به امور قضایی مردم بودند.<br />
مادیان هزار دادستان,فارسی میانه,مفسر,حقوقدان,نهاد حقوقی
https://www.pazand.ir/article_49878.html
https://www.pazand.ir/article_49878_78c2e21f14788213780571de59285b17.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
احکام طلاق(= هشتن از زنی) در مادیان هزار دادستان
53
65
FA
زهرا
حسینی
دکتری فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
<em>مادیان هزار دادستان</em> یکی از معتبرترین متون حقوقی دوره ساسانیان است. احکام گسستن همسری در <em>مادیان</em> بیشتر به نحوه انجام طلاق و روند قانونی شدن آن، تفکیک اموال و به هم خوردن شراکت اقتصادی زن و شوهر مرتبط است، به جز در دو مورد، علت خاصی برای طلاق بیان نمیشود. هدف از پژوهش حاضر این مسئله است که آیا قانونگذاران مادیان به حقوق زن در طلاق توجه داشتند و اگر حقوق پس از طلاق زن تأمین میشود، برخورد مردان با این امر چگونه بوده است. در بررسی انجام شده، مشخص شد که قانونگذاران نهایت درایت و خردجمعی را در احکام صادره در دادرسیها به کار میگیرند که زن پس از طلاق در امنیت باشد؛ امّا برخی احکام نشان میدهد که گاهی مردان با ترفندهای رندانه، به طرق مختلف مانند درخواست عدم تمکین و بخشش (=هبه) درآمد زن، از شکافهای قانونی استفاده میکنند تا شانس خود را در تصاحب اموال زنان امتحان کنند. تأکید بر رضایت کامل زن در طلاق و توجه به شخصیّت حقوقی زن در مالکیت اموال خود به جهت تأمین امنیّت اجتماعی و روانی او پس از طلاق، دستاورد تلاش جامعه شناختی فقها در اداره جامعه مدنی دوره ساسانیان است.
متون فارسی میانه,مادیان هزار دادستان,دوره ساسانیان,حقوق زن,طلاق (= هِشتن)
https://www.pazand.ir/article_49879.html
https://www.pazand.ir/article_49879_b71c35e99f890bb74de70f2e2e854ef4.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
تفاوت رویکرد هندیان و ایرانیان به رقصهای آیینی و دلایل آن
67
83
FA
مینا
کامبین
کارشناس ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشگاه شیراز
minakambin@yahoo.com
مراسم آیینی اقوام اولیه هندی و ایرانی، زمانی که در کنار هم میزیستند، همانند سایر اقوام کهن همراه با رقص بوده است. امروزه، در هند، اینگونه آیینها همچنان به صورت گستردهای رواج دارد؛ اما در ایران، آیینهای همراه با رقص منسوخ شده است. در مقاله حاضر در نظر است تا ابتدا چگونگی برگزار شدن آیینهای همراه با رقص در فلات ایران پیش از ورود ایرانیان آریایی به این منطقه بررسی و سپس عدم وجود این نوع آیینها پس از ورود ایرانیان آریایی به فلات ایران اثبات شود. پس از آن ایزدان رقصنده در <em>ودا</em> با <em>اوستا</em>، مقایسه و همچنین چگونگی نگرش زرتشت به این آیینها توضیح داده شود و با بررسی تفاوت ایزدان مورد پرستش در بین ایرانیان و هندیان، نشان داده شود که با ظهور زرتشت تفاوت فکری بزرگی در میان دو گروه هندی و ایرانی به وجود آمده است که در نهایت به منسوخ شدن پرستش برخی ایزدان که آیینهای مربوط به آنان همراه با رقص بوده منجر شده و به دنبال آن در آیینهای ایرانی مقوله رقص حذف شده است.
رقص آیینی,ایزدان رقصنده,ایزدان ودایی,ایزدان اوستایی
https://www.pazand.ir/article_49880.html
https://www.pazand.ir/article_49880_f8e91d8d73db58277d766d126d3cd6f7.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
فصلی در دستور زبان اوستایی
85
102
FA
فرزانه
گشتاسب
دانشیار رشته فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبانشناسی
f_goshtasb@yahoo.com
در این مقاله فصل دوم از <em>فرهنگ اویم ایوک</em> آوانویسی، ترجمه و درباره واژههای آن بحث شده است. <em>فرهنگ اویم ایوک</em>، فرهنگی دو زبانه از دوره ایران پیش از اسلام مشتمل بر واژهها و عبارات اوستایی و ترجمه آنها به پهلوی است. فصل دوم این فرهنگ توضیحاتی درباره دستور زبان اوستایی دارد که آن را میتوان تنها متنی دانست که درباره دستور زبان اوستایی تألیف شده و به دست ما رسیده است و از این جهت حائز اهمیت بسیار است. از تأکیدی که بر زند واژههای اوستایی و تفاوت در ترجمه این واژهها به زبان پهلوی شده است، میتوان فهمید که این متن را برای هیربدان و کسانی نوشتهاند که کار نوشتن زند یا ترجمه متون اوستایی به پهلوی را بر عهده داشتند. آگاهی دیگری که از این متن کوتاه به دست میآید این است که نویسندگانِ این دستور زبان آموزشی، از دانش بالایی نسبت به زبان اوستایی و حتی تفاوت اوستای گاهانی و متأخر برخوردار بودهاند.<br />
فرهنگ اویم ایوک,دستور,زبان اوستایی,زبان پهلوی
https://www.pazand.ir/article_49881.html
https://www.pazand.ir/article_49881_e25b92c18ff4bbad9453f92bc0681f39.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
مفهوم «راه» در اوستا
103
107
FA
مه لقا
مرتضایی
دکتری فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
mortezaee8361@gmail.com
پاول تیمه در ذیل مفیدی که بر کتاب <em>عناصر خارجی در ریگودا</em> (صص 110-117) نوشته، نشان داده است که در ریگودا تمایز بارزی میان دو لفظ <em>pánthá</em> به معنای «راه» و <em>ádhvan</em> به معنای «جاده» وجود دارد و به بعضی نظایر اوستایی این دو لفظ هم توجه داده، یعنی یسن 44/3؛ یشت 13/20. ظاهراً لازم است که این مسئله از جهت مطالبی که در اوستا درباره آن آمده بار دیگر بررسی شود. البته نمیتوان انتظار داشت که همان تمایزی را که در ودا است در اوستا هم بازیابیـم، زیرا ابیات و عباراتی که کلمات <em>panti-</em>،<em> paθā-، advan-</em> در آنها آمده، به خلاف ریگودا، موضوعشان غالباً مسائل زندگی واقعی نیست، بلکه بیشتر معنایی مجازی دارند و بنابراین به دست آوردن معنای دقیق آنها دشوار است.
https://www.pazand.ir/article_49882.html
https://www.pazand.ir/article_49882_c769028698289bb18c0b0c8f6674382e.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
پولادِ غندی و دیو سپید
110
120
FA
کتایون
مزدا پور
استاد رشته فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشکده یادگار باستان
صورت هندواروپایی واژه «دیو» در اصل نام خداوند است. زرتشت پیامبر پرستش خدایان دوران کافری را منع کرد و عالمیان را به ستایش اهورامزدا فراخواند. دیوان در این مقام، نخست به اساطیر و سپس به افسانه و داستان پیوستند. فولادغندی دیوی است که بهتر است او را کولادغندی بنامیم و غندی باید با واژه «gannāg mēnōg» پهلوی مربوط باشد. به نظر پروفسور آرتورکریستنسن اکوان و دیو سپید، هر دو، نامشان به صورت «spēd ī axwān» که در <em>جاماسپ نامه</em> آمده است، بازمیگردد. نام دیو سپید و واژه spēd را باید برگردان خطی فعل «spayeiti» اوستایی، به معنای « میافکند» دانست و «spayeiti» نام گناهی است که امکانی برای کفاره ندارد و مرتکب را به دوزخ خواهد افکند. با این توضیح است که غلبه بر دیو سپید معنایی عرفانی مییابد و چیرگی بر دیو سپید پیروزی بر نماد گناهان است.
پولادغندی,دیو,اهورامزدا,دیو سپید,اکوان دیو
https://www.pazand.ir/article_49883.html
https://www.pazand.ir/article_49883_c9ddd1a36dd2ab2bca7023e4c8647542.pdf
فاطمه نعیمی حشکوائی
فصلنامه پازند
1735-2290
2717-073X
12
44
2016
05
21
واژهها و اصطلاحات کشاورزی در گونه زبانی محمدیه نایین
121
136
FA
اعظم السادات
موسیکاظمی محمدی
کارشناس ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی؛ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
azam_mohamadi87@yahoo.com
محمدیه، یکی از محلههای شهر نایین، واقع در استان اصفهان، است که بیشتر با عنوان برزن محمدیه نامیده میشود. گونه زبانی محمدیه نایین، یکی از لهجهها یا گونههای زبانیِ گویش نایینی است که در گروه گویشهای مرکزی وشاخه گویشهای جنوب شرقی قرار میگیرد. یکی از پیشههای اصلی و مهم مردم محمدیه از گذشتههای بسیار دور، کشاورزی و به ویژه کاشت پنبه و گندم بوده است و هنوز برخی ابزارها و شیوههای سنتی و کهن کشاورزی با نامهای خاص، در این ناحیه مورد استفاده قرار میگیرد. در این مقاله واژهها و اصطلاحات مربوط به زمین کشاورزی و تقسیمات آن، عنوانهای افرادی که بر روی زمین کشاورزی کار میکنند، ابزارهای کشاورزی، واژههای مربوط به فراوردههای کشاورزی و وسایل و واحدهای اندازهگیری آنها، گیاهان خودرو، آفتها، علفهای هرز و جانوران موذی و همچنین واژههای مربوط به آبیاری، گردآوری شدهاند. به دلیل قدمت و دیرینگی حرفه کشاورزی در این روستا و از سوی دیگر کمرنگ شدن شغل کشاورزی و استفاده از ابزارهای مدرن در این پیشه، گردآوری این واژهها اهمیتی مضاعف یافته است.
محمدیه,نایین,گویشهای مرکزی,کشاورزی,آبیاری
https://www.pazand.ir/article_49884.html
https://www.pazand.ir/article_49884_f95c5db850b305ae175400a848f84566.pdf