گلناز غفوری صالح؛ فروغ کاظمی
دوره 15، 58 59 ، اسفند 1398، ، صفحه 37-56
چکیده
امروزه سیاستمداران و مشاوران آنها به ویژگی طنز که نفوذ بیشتر پیام در ذهن مخاطب است، پی برده‌اند و سعی می‌کنند از این ابزار فن‌ّبیانی با اهداف گوناگونی بهره ببرند. در ایران علیرغم گرایشی که به طنز و طنز‌پردازی وجود دارد هیچگاه پژوهش مدوّنی در باب بررسی این راهبرد در زبان سیاسی کشور وجود نداشته است. بنابراین در پژوهش حاضر برآن شدیم ...
بیشتر
امروزه سیاستمداران و مشاوران آنها به ویژگی طنز که نفوذ بیشتر پیام در ذهن مخاطب است، پی برده‌اند و سعی می‌کنند از این ابزار فن‌ّبیانی با اهداف گوناگونی بهره ببرند. در ایران علیرغم گرایشی که به طنز و طنز‌پردازی وجود دارد هیچگاه پژوهش مدوّنی در باب بررسی این راهبرد در زبان سیاسی کشور وجود نداشته است. بنابراین در پژوهش حاضر برآن شدیم تا راهبرد طنز از منظر زبانشناختی در زبان سیاسی ایران را بررسی کنیم. بدین منظور سخنرانی‌های مقامات سیاسی از جمله رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه پیشین آقایان روحانی و ظریف و همچنین سخنرانی‌های نمایندگان در دوره دهم مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای تحلیل دادهها از نظریه طنز فن‌بیانی اندرسون (2007) که برای زبان سیاسی طراحی شده است، استفاده کرده‌ایم. نتایج پژوهش نشان میدهد که در سخنرانی‌های مورد بررسی، در مورد مجلس شورای اسلامی طنز از جنس فن‌ّبیانی وجود ندارد و بیشتر از جنس عبارات خنده‌آور و پاسخ‌های آنی است که تنها در بخش طنز طبقه‌بندی می‌شوند. اما روحانی بیش از دیگران از طنز در مفهوم فن‌ّبیانی آن استفاده می‌کند. از میان استراتژی‌های فن‌ّبیانی نیز او بیشتر از استراتژی شخصی بهره می‌برد همان دسته از استراتژی‌های شخصی که این امکان را می‌دهند که مخالفانش را مورد انتقاد قرار دهد.
فروغ کاظمی؛ مجتبی صمدی
دوره 14، 55-54 ، اسفند 1397، ، صفحه 73-90
چکیده
پژوهش پیش رو با هدف بررسی تطبیقی دو فرهنگ لغت یک زبانه دهخدا و مریام وبستـر، از نظر ارائه اطلاعات مدخلی انجام شده است. در این پژوهش، گردآوری دادهها به صورت کتابخانهای و انجام پژوهـش به روش توصیفی- تحلیلی است. نخست 50 واژه به صورت اتفاقی، حتی المقــدور از کلیه حروف الفبایـی، از دو فرهنگ لغت مورد بررسی، انتخاب و تحلیل شده است. سهم ...
بیشتر
پژوهش پیش رو با هدف بررسی تطبیقی دو فرهنگ لغت یک زبانه دهخدا و مریام وبستـر، از نظر ارائه اطلاعات مدخلی انجام شده است. در این پژوهش، گردآوری دادهها به صورت کتابخانهای و انجام پژوهـش به روش توصیفی- تحلیلی است. نخست 50 واژه به صورت اتفاقی، حتی المقــدور از کلیه حروف الفبایـی، از دو فرهنگ لغت مورد بررسی، انتخاب و تحلیل شده است. سهم هر یک از فرهنگها 25 واژه بود. پژوهش حاضر که بیشتر در حوزه اطلاعات مدخلی و اصول فرهنگ نگاری این دو فرهنگ لغت را بررسی کرده است، در پی پاسخ به این پرسشها است که از نظر ارائه اطلاعات مدخلی، آیا تفاوتی در دو فرهنگ لغت مریام وبستر و دهخدا وجود دارد؟ و این دو فرهنگ لغت، واژههای هم آوا- هم نویسه و چندمعنا را چگونه ارائه کردهاند؟ با توجه به نمونههای تحلیل شده در حوزه ارائه اطلاعات دقیق، منظم و کاربردی مدخلها و نیز اصول استاندارد شناخته شده فرهنگ نگاری، تفاوتهایی به طور واضح مشخص است. نتایج نشان میدهد که این دو لغت نامه، در ارائه هم آوا- هم نویسگی و نیز چند معنایی با یکدیگر تفاوتهای بارز و گستردهای دارند. زیرا برخلاف لغتنامه دهخدا که در ارائه اطلاعات مهم مدخلی، استاندارد مشخصی در تفکیک اینگونه مدخلها به کار نبرده است، فرهنگ لغت وبستر با استاندارد روشن و البته مختص خود، اینچنین مدخلها را از یکدیگر تمیز داده است.
بهناز بیرون راه؛ فروغ کاظمی
دوره 14، 52-53 ، شهریور 1397، ، صفحه 5-24
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر بازنمایی تأثیر قدرت و ادب کلامی بر کاربرد واژههای خطاب در گونه گفتاری زنان و مردان فارسی زبان تهران از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی است. واژه های خطاب پنجره‌ای به تفاوتهای اجتماعی و فرهنگی جامعه است و نگرش افراد نسبت به یکدیگر را آشکار می سازد. این مقاله مبتنی بر این فرضیه است که ادب، رسمیت، قدرت و همبستگی ...
بیشتر
هدف اصلی مقاله حاضر بازنمایی تأثیر قدرت و ادب کلامی بر کاربرد واژههای خطاب در گونه گفتاری زنان و مردان فارسی زبان تهران از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی است. واژه های خطاب پنجره‌ای به تفاوتهای اجتماعی و فرهنگی جامعه است و نگرش افراد نسبت به یکدیگر را آشکار می سازد. این مقاله مبتنی بر این فرضیه است که ادب، رسمیت، قدرت و همبستگی کلامی بر کاربرد گونه‌های مختلف واژه های خطاب توسط مردان و زنان تأثیرگذار است. ادب و قدرت تابع ساختار اجتماعی و مدیون باورها، افکار عمومی و انتظارات متفاوت جامعه از مردان و زنان محسوب می شود. در اکثر جوامع زنان در مقایسه با مردان حساسیت بیشتری به جایگاه اجتماعی افراد نشان می دهند و آگاهی بیشتری از مشخصه‌های اجتماعی گونه‌های مختلف زبان دارند. لذا می توان گفت که در بیشتر موارد زنان در گروه های سنی، تحصیلی و طبقه اجتماعی یکسان با مردان، ادب و رسمیت بیشتری را در گفتار خود لحاظ می کنند. علاوه بر این، زنان به دلیل امنیت اجتماعی کمتر و بی ثبات تر بودن جایگاه اجتماعی خود، به زبان به عنوان معیاری جهت تعیین طبقه اجتماعی می نگرند و علاوه بر استفاده از الگوهای سطح بالای گفتار، به طور معمول در مقایسه با مردان در گفتار خود قدرت و همبستگی کلامی کمتری به کار میبرند. در نتیجه، این مقاله تأثیر ادب و قدرت کلامی بر کاربرد واژه های خطاب در گفتار زنان و مردان را تأیید می نماید. همچنین نتایج حاصل مؤید این نکته است که جنسیت بر انتخاب واژه های خطاب نیز تاثیرگذار است. داده‌های آماری این مقاله از طریق پرسشنامه گردآوری شده است، روش پژوهش میدانی و شیوه تحلیل داده ها توصیفی-تحلیلی است.
فروغ کاظمی
دوره 13، شماره 51 ، اسفند 1396، ، صفحه 69-80
چکیده
واژه بستها عناصری زبانی اند که رفتاری دوگانه دارند. به لحاظ ساختار شبیه وند هستند. اما دارای نقش نحویاند. به بیانی دیگر، در ساخت واژه فاقد نقش و در ساختهای بزرگتر از واژه واجد نقش اند. این واحدهای زبانی خاص که امروزه مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است، در بیشتر زبانهای دنیا می توان یافت. مقاله پیش رو، مطالعه ...
بیشتر
واژه بستها عناصری زبانی اند که رفتاری دوگانه دارند. به لحاظ ساختار شبیه وند هستند. اما دارای نقش نحویاند. به بیانی دیگر، در ساخت واژه فاقد نقش و در ساختهای بزرگتر از واژه واجد نقش اند. این واحدهای زبانی خاص که امروزه مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است، در بیشتر زبانهای دنیا می توان یافت. مقاله پیش رو، مطالعه ای است پیکره بنیاد که واژه بست را در زبان شعر بررسی و کارکرد آن را در اشعار پروین اعتصامی نشان میدهد. داده های پژوهش از گونه های شعری متفاوت شاعر یادشده انتخاب و بر اساس دیدگاه زوئیکی (1977) شناسایی، طبقه بندی و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که برخی از انواع واژه بست در گونه های شعری کاربرد ندارد و دلائل این امر را می توان از یک سو به تفاوت زبان شعر با زبان گفتاری و محاوره ای نسبت داد و از دیگر سو، به ویژگیهای شعری شاعر، مرتبط دانست.
فروغ کاظمی؛ فاضله افسری
دوره 13، 48-49 ، شهریور 1396، ، صفحه 71-90
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مقوله باهمآیی واژگانی در متون نظم و نثر زبان فارسی است. یافته های حاصل از بررسی داده ها، کاربرد دست کم دوازده نوع باهم آیی را به لحاظ مفهومی در پیکره نشان میدهد. این باهم آیی ها، هر یک با بسامد رخداد متفاوت در بیان محتوا و گسترش معنای مورد نظر نقش داشته اند. نتایج نشان میدهد که چگونه هر ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مقوله باهمآیی واژگانی در متون نظم و نثر زبان فارسی است. یافته های حاصل از بررسی داده ها، کاربرد دست کم دوازده نوع باهم آیی را به لحاظ مفهومی در پیکره نشان میدهد. این باهم آیی ها، هر یک با بسامد رخداد متفاوت در بیان محتوا و گسترش معنای مورد نظر نقش داشته اند. نتایج نشان میدهد که چگونه هر یک از این باهمآیی ها، به ویژه باهمآیی های مترادف، متقابل، شمول معنایی، متداعی و اصطلاحی نقش مهمی در تاکید و تشدید معنایی دارند و باعث خوانش بهتر متن میگردند. این درحالی است که دیگر باهم آییه ا از جمله باهم آیی های مطلق، اِتباعی، جهتی، جنس و غیره با کاربست محدودتر در اولویت دوم قرار گرفته اند. نتیجه دیگرِ پژوهش، مواجهه با دو نوع باهم آیی (از منظر ساختاری) است که عبارتند از باهم آیی صفت با صفت و باهم آیی قید با قید که حاصل بررسی این داده ها است و می توان آنها را به عنوان دستاوردی تازه به طبقه بندی پنج گانه قبلی افزود.
فروغ کاظمی
دوره 11، 40-41 ، شهریور 1394، ، صفحه 65-84
چکیده
قرائت قرآن کریم یکی از مهم‌ترین وظایف دینی ماست. هدف از انجام این پژوهش، تبیین مسائلی از منظر زبانشناسی است که می‌تواند در کمک به تلاوت/قرائت درست قرآن کریم راه‌گشا باشد. برای این منظور، سوره‌های متعددی از قرآن کریم مد نظر قرار گرفت و پس از تأمل و تعمق در آنها شیوه متداول آموزش قرآن کریم در تجوید بررسی شد. آنگاه با بهره گیری ...
بیشتر
قرائت قرآن کریم یکی از مهم‌ترین وظایف دینی ماست. هدف از انجام این پژوهش، تبیین مسائلی از منظر زبانشناسی است که می‌تواند در کمک به تلاوت/قرائت درست قرآن کریم راه‌گشا باشد. برای این منظور، سوره‌های متعددی از قرآن کریم مد نظر قرار گرفت و پس از تأمل و تعمق در آنها شیوه متداول آموزش قرآن کریم در تجوید بررسی شد. آنگاه با بهره گیری از مفاهیم علم زبانشناسی (شاخه واجشناسی) مشخص گردید که مواردی از قبیل قلب به میم (اقلاب)، یرملون (ادغام)، حروف شمسی (در مقابل قمری) و اخفاء که در علم تجوید به آنها پرداخته میشود، همگی در زبانشناسی در قالب فرایند واجی «همگونی» قابل تبییناند. نتایج نشان داد که در تلاوت قرآن کریم انواع همگونی اعم از کامل و ناقص دیده میشود. این همگونیها عمدتاً از نوع همخوانی، پسرو و همجوار است (نه واکهای، پیشرو و غیرهمجوار). با انجام چنین پژوهشهایی میتوان در جهت آموزش این معجزه جاویدان که روشنگر راه ما انسانها است گامی برداشت و زمینه را برای بهره گیری هرچه بیشتر از آن هموار نمود.
فروغ کاظمی؛ انیس ابراهیمی
دوره 11، 40-41 ، شهریور 1394، ، صفحه 85-99
چکیده
درمقاله حاضر سعی بر آن است تا نامآواها در دو زبان فارسی و انگلیسی به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شود. ابتدا 60 نام آوا در این دو زبان به همراه معنا و کاربردشان معرفی و توصیف، سپس بر طبق سه نظریه «ding-dong» و «pooh-pooh» و «bow-bow» طبقه بندی میشود. در پی آن نام آواهای دو زبان مقایسه و وجوه اشتراک و افتراق آنها مشخص و تبیین میشود. ...
بیشتر
درمقاله حاضر سعی بر آن است تا نامآواها در دو زبان فارسی و انگلیسی به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شود. ابتدا 60 نام آوا در این دو زبان به همراه معنا و کاربردشان معرفی و توصیف، سپس بر طبق سه نظریه «ding-dong» و «pooh-pooh» و «bow-bow» طبقه بندی میشود. در پی آن نام آواهای دو زبان مقایسه و وجوه اشتراک و افتراق آنها مشخص و تبیین میشود. یافتهها حاکی از آن است که نظام واجی متفاوت (محدودیت واجی)، الگوی هجایی متفاوت، تعابیر متفاوت از نام آوا و تکرار/ دوگانسازی متفاوت عواملی اند که تفاوتها را تبیین می‌کند و وجود واج/های مشترک عاملی است که شباهتها را آشکار میسازد. نتایج نشان میدهد که با وجود منبع صوت یکسان (صداهای طبیعت، حیوانات و اصوات عاطفی) و علیرغم باور به رابطه طبیعی بین لفظ و معنا تفاوتهای بارزی را میتوان در مطالعه بنیازبانی نام آواهای فارسی و انگلیسی نشان داد.
فروغ کاظمی
دوره 8، شماره 29 ، تیر 1391، ، صفحه 71-87
چکیده
در مقاله حاضر نام واژههای مایعات در زبان فارسی از منظر نشانه شناسی بررسی می شود. در این پژوهش ابتدا واژگان مربوط به مایعات در زبان فارسی طبقه بندی و روابط نشانه شناختی موجود در این نظام واژگانی با تمرکز بر انواع نشانه(شمایلی، نمایه‌ای و نمادین) بررسی م یشود. در پی آن، معنای صریح و ضمنی نام واژه‌ها تحلیل خواهد شد. یافته‌های ...
بیشتر
در مقاله حاضر نام واژههای مایعات در زبان فارسی از منظر نشانه شناسی بررسی می شود. در این پژوهش ابتدا واژگان مربوط به مایعات در زبان فارسی طبقه بندی و روابط نشانه شناختی موجود در این نظام واژگانی با تمرکز بر انواع نشانه(شمایلی، نمایه‌ای و نمادین) بررسی م یشود. در پی آن، معنای صریح و ضمنی نام واژه‌ها تحلیل خواهد شد. یافته‌های پژوهش نشان می دهد نام واژههای مایعات در زبان فارسی را میتوان در دو گروه کلی طبقه بندی کرد. گروه اول مایعات نشانه شناختی و گروه دوم مایعات غیرنشانه شناختی. فراوانی نام واژههای مایعات در گروه اول نسبت به گروه دوم محدودتر است. همچنین این مایعات را میتوان در قالب نوعی بررسی نشانه شناختی در لایههای نشانهای شمایلی، نمایه‌ای و نمادی طبقه بندی کرد. اما هر مایع صرفاً در یک طبقه از این طبقات سهگانه امکان بررسی نمییابد و گاه آمیزهای از نشانهها قابل طرح است. نتایج پژوهش همچنین حاکی از آن است که رابطه مستقیمی بین بسامد استفاده از نام واژه‌ها و افزایش معنای ضمنی آنها دیده میشود. میتوان افزود که میان ساختار واژگانی نام واژه‌ها از یک سو و معنای ضمنی آنها از سوی دیگر نیز همبستگی خاصی وجود دارد.